Επαληθεύοντας τα γεγονότα για τους …επαληθευτές των γεγονότων

To Facebook έχει αυτοανακηρυχτεί σε θεματοφύλακα της “αλήθειας”, συχνά διαγράφοντας ή βάζοντας ετικέτες σε αναρτήσεις οι οποίες κρίνονται ως αναληθείς από—υποτίθεται ανεξάρτητους και αντικειμενικούς—παρατηρητές που έχει προσλάβει. Αλλά πόσο αμερόληπτοι είναι αυτοί οι “επαληθευτές γεγονότων”; Η στάση τους στο Ουκρανικό δίνει την ευκαιρία να εξεταστεί αναλυτικά και συγκεκριμένα το ερώτημα. Ο ειδικός σε θέματα προπαγάνδας Βρετανός επιστήμονας Alan MacLeod έχει να πει αρκετά απ’ αυτού.

Οι περισσότεροι από τους οργανισμούς «επαλήθευσης γεγονότων» που χρησιμοποιεί το Facebook για την Ουκρανία, χρηματοδοτούνται άμεσα από την Ουάσιγκτον.

Οι περισσότεροι από τους οργανισμούς ελέγχου των γεγονότων με τους οποίους συνεργάζεται το Facebook για την παρακολούθηση και τη ρύθμιση των πληροφοριών σχετικά με την Ουκρανία χρηματοδοτούνται άμεσα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, είτε μέσω της πρεσβείας των ΗΠΑ είτε μέσω του διαβόητου Εθνικού Ιδρύματος για τη Δημοκρατία (National Endowment for Democracy–NED).

Με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει ξεσπάσει ένας πόλεμος πληροφοριών εξίσου σκληρός με τις μάχες στο έδαφος και το Meta (η επίσημη ονομασία του Facebook) ανακοίνωσε ότι συνεργάζεται με εννέα οργανισμούς για να το βοηθήσουν να ξεχωρίζει τα γεγονότα από τη μυθοπλασία για τους Ουκρανούς, Ρώσους και άλλους χρήστες της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτοί οι εννέα οργανισμοί είναι οι ακόλουθοι: VoxCheck, Fact Check Georgia, Demagog, Myth Detector, Lead Stories, Patikrinta 15min, Re:Baltica και Delfi.

“Για να μειώσουμε τη διάδοση της παραπληροφόρησης και να παρέχουμε πιο αξιόπιστες πληροφορίες στους χρήστες, συνεργαζόμαστε με ανεξάρτητους τρίτους φορείς ελέγχου γεγονότων σε παγκόσμιο επίπεδο”, έγραψε ο γίγαντας της Silicon Valley και πρόσθεσε: «Οι ανεξάρτητοι τρίτοι φορείς ελέγχου γεγονότων του Facebook είναι όλοι πιστοποιημένοι από το Διεθνές Δίκτυο Ελέγχου Γεγονότων (IFCN). Το IFCN, μια θυγατρική του οργανισμού δημοσιογραφικής έρευνας Poynter Institute, είναι αφιερωμένο στο να φέρνει σε επαφή τους ελεγκτές γεγονότων παγκοσμίως».

Τι πρόβλημα υπάρχει; Τουλάχιστον πέντε από τους εννέα οργανισμούς είναι απευθείας στη μισθοδοσία της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, ενός από τους κύριους εμπόλεμους στη σύγκρουση. Το Ινστιτούτο Poynter χρηματοδοτείται επίσης από το NED. Επιπλέον, πολλοί από τους άλλους οργανισμούς, που έχουν αναλάβει να ελέγχουν τα γεγονότα, επίσης έχουν βαθιές διασυνδέσεις με άλλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης χρηματοδότησης.

STOPFAKE

Ίσως η πιο γνωστή και διαβόητη από τις εννέα ομάδες είναι η StopFake. Η StopFake ιδρύθηκε το 2014 και χρηματοδοτείται από το Ατλαντικό Συμβούλιο του ΝΑΤΟ, από το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, τη βρετανική πρεσβεία στην Ουκρανία και το υπουργείο Εξωτερικών της Τσεχίας. Έχει επίσης λάβει χρήματα από τις ΗΠΑ μέσω του National Endowment for Democracy, αν και το γεγονός αυτό κάθε άλλο παρά διατυμπανίζεται από τους εμπλεκομένους.

Ένας πιθανός λόγος για αυτό αναφέρθηκε σε ένα άρθρο του 2016 που αναδημοσιεύτηκε από το ίδιο το StopFake. Όπως σημειώνει το άρθρο, «στην περίπτωση του StopFake.org, όταν αντίπαλοι θέλουν να προσβάλουν το έργο [μας], επικαλούνται αμέσως την υποστήριξη [μας] από τους χορηγούς του National Endowment for Democracy ως απόδειξη της εμπλοκής της αμερικανικής κυβέρνησης και της CIA».

Μετά τη ρωσική εισβολή, το NED απέσυρε από το διαδίκτυο όλα τα δημόσια αρχεία των προγραμμάτων του στην Ουκρανία. Παρ’ όλα αυτά, ελλιπή αρχειοθετημένα αντίγραφα αυτών των αρχείων επιβεβαιώνουν μια οικονομική σχέση μεταξύ των ομάδων.

Η StopFake εξαρχής στήθηκε ως ένας ανοιχτά μεροληπτικός οργανισμός. Όπως σημειώνει μια εγκωμιαστική έκθεση γι’ αυτούς από το Διεθνές Δίκτυο Δημοσιογράφων, η πλειοψηφία των επαληθεύσεων του StopFake αφορά δημοσιεύσεις από ρωσικά μέσα ενημέρωσης, και το κίνητρο για τη δημιουργία του ήταν «η κατοχή της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και η εκστρατεία της για να παρουσιάσει την Ουκρανία ως ένα φασιστικό κράτος όπου ευδοκιμούσε ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία και η ξενοφοβία».

Αν και είναι πράγματι εσφαλμένος ο χαρακτηρισμός της Ουκρανίας ως φασιστικού κράτους, η χώρα σαφώς διαθέτει ένα από τα ισχυρότερα ακροδεξιά κινήματα οπουδήποτε στην Ευρώπη. Και δυστυχώς, το ίδιο το StopFake κάθε άλλο παρά απολιτικός θεατής αυτής της ανόδου είναι. Πολλά καθιερωμένα δυτικά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των New York Times, έχουν αναφερθεί στους δεσμούς του StopFake με ομάδες της λευκής δύναμης ή των ναζί. Όταν η ντόπια δημοσιογράφος Ekaterina Sergatskova αποκάλυψε αυτούς τους δεσμούς, οι απειλές θανάτου από ακροδεξιούς την ανάγκασαν να εγκαταλείψει το σπίτι της.

Πράγματι, σύμφωνα με ορισμένους, μία από τις πρωταρχικές λειτουργίες του StopFake φαίνεται ότι είναι η προώθηση της ακροδεξιάς. Ένα μακροσκελές αποκαλυπτικό άρθρο του Lev Golinkin στο The Nation κατέγραψε αυτό που αποκάλεσε ιστορικό του StopFake στο «επιθετικό ξέπλυμα δύο ουκρανικών νεοναζιστικών ομάδων με μακρύ ιστορικό βίας, συμπεριλαμβανομένων εγκλημάτων πολέμου».

Σίγουρα η πιο διάσημη πρώην παρουσιάστρια του StopFake είναι η Nina Jankowicz. Η Jankowicz διετέλεσε για λίγο επικεφαλής του νεοσύστατου Συμβουλίου Διακυβέρνησης Παραπληροφόρησης [Disinformation Governance Board] του Προέδρου Μπάιντεν πριν η δημόσια κατακραυγή την αναγκάσει να παραιτηθεί. Με την προσωνυμία “Υπουργείο της Αλήθειας”, τόσο το συμβούλιο όσο και η Jankowicz προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Ωστόσο, λίγοι ανέφεραν το γεγονός ότι, ενώ ανήκε στο StopFake, η ίδια η Jankowicz είχε, μπροστά στην κάμερα [on camera], εξυμνήσει με ενθουσιασμό τις αρετές πολλαπλών φασιστικών παραστρατιωτικών οργανώσεων.

Η συνέχεια στο antapocrisis.gr