Το πρώτο μέρος του ρεπορτάζ από το Αντιιμπεριαλιστικό Καραβάνι περιλάμβανε τις συναντήσεις μας με τους μαθητές του Εθνικού Παιδικού Τεχνολογικού Πάρκου του Μινσκ, την ηγεσία του ΚΚ Λευκορωσίας και τον δημοσιογράφο Grigory Azarenok, μέλος της Επιτροπής Χάριτος.

«Το ΝΑΤΟ μεταφέρει στρατεύματα στα σύνορα με τη Λευκορωσία»

O A.P. Bogodel αναπληρωτής Επικεφαλής της Σχολής του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων της Στρατιωτικής Ακαδημίας, γεννήθηκε στη Λιθουανία και είμαι μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Λιθουανίας. Η συνάντηση με την αποστολή πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του ΚΚ Λευκορωσίας, που όπως προείπαμε βοήθησαν στην οργάνωση του Αντιιμπεριαλιστικού Καραβανιού.

«Δεν είναι μυστικό ότι επικρατεί μια πολύ δύσκολη κατάσταση στον κόσμο, ενώ βλέπουμε ότι οι φιλελεύθεροι χάνουν την εξουσία τους και ακραίες υπερεθνικιστικές δυνάμεις έρχονται στην εξουσία στην Ευρώπη. Αυτό φυσικά μας ανησυχεί, αφού μόλις 80 χρόνια πέρασαν από τον μεγάλο πόλεμο και βλέπουμε  ότι θέλουν να κυβερνήσουν τον κόσμο μέσω της εξουσίας και της βίας, όπως ο Τραμπ. Αλλά εμφανίστηκαν νέα ισχυρά κέντρα όπως η Ρωσία, η Κίνα, ο Παγκόσμιος Νότος. Έτσι, βλέπουμε την επίθεση ενάντια σε αυτά τα νέα κέντρα και την κατάρρευση των διεθνών συμφωνιών, χάριν της εξουσίας. Υπάρχουν πολλοί πόλεμοι και επίσης αυτός ο νέος τύπος πολέμων, ο υβριδικός πόλεμος δι’ αντιπροσώπων.  Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία και που μπορεί να οδηγήσει στην παγκόσμια στρατιωτική σύρραξη» αναφέρει.

Το Βερολίνο πρόσφατα μετέφερε μια ταξιαρχία τεθωρακισμένων 5.000 ανδρών στη Λιθουανία στα σύνορα με τη Λευκορωσία, αναπτύσσοντας για πρώτη φορά στρατεύματα στο εξωτερικό από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ρωσία και η Λευκορωσία έχουν ανακοινώσει μια κοινή στρατηγική στρατιωτική με την ονομασία Zapad-2025. Σε αυτό το πλαίσιο, η Λευκορωσία αναμένεται να δεχτεί ρωσικά στρατεύματα για να διεξάγει ασκήσεις του Κράτους της Ένωσης. Μάλιστα, σχεδιάζει να προσκαλέσει εκπροσώπους από επιλεγμένες χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ως παρατηρητές, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να δείξει πως οι ασκήσεις που στοχεύουν στην απόκρουση της επιθετικότητας και όχι σε επιθετικούς σκοπούς. 

Όπως, τονίζει ο Bogodel «κάθε χώρα του ΝΑΤΟ θα πρέπει να χρησιμοποιεί το 3% του προϋπολογισμού της Έτσι, οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας, αυξάνονται από χρόνο σε χρόνο και πιο εντατικά στην Πολωνία, η οποία σχεδιάζει να αυξήσει τον στρατό της δύο φορές σε στρατιωτικό προσωπικό και πέντε φορές σε στρατιωτικό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα ετών. Έχουν στρατιωτικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ και από τη Νότια Κορέα. Oι Δυτικές χώρες αυξάνουν ανοιχτά τα στρατεύματά τους απειλώντας τη Λευκορωσία, αλλά λένε ότι υπάρχει απειλή από την πλευρά μας. Έχουμε λοιπόν το πρόβλημα της ουκρανικής κρίσης άλυτο και ως εκ τούτου προκύπτει η ενεργός στρατιωτικοποίηση της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής».

Ξενάγηση στο Εργοστάσιο Τρακτέρ του Μινσκ – Οι κρατικές βιομηχανίες είναι το κλειδί για την ανεξάρτητη και κοινωνικά προσανατολισμένη ανάπτυξη της Λευκορωσίας

Tο Εργοστάσιο Τρακτέρ του Μινσκ («Minsk Tractor Works») ιδρύθηκε στις 29 Μαΐου 1946. Στον χώρο του εργοστασίου προοριζόταν αρχικά για ανεγερθεί το μεγαλύτερο εργοστάσιο αεροσκαφών στην ΕΣΣΔ, αλλά τους πρόλαβε ο πόλεμος. Οι ναζιστικές δυνάμεις κατοχής χρησιμοποίησαν τις υποδομές για να επισκευάσουν τα φορτηγά αεροσκάφη τους, αλλά μετά τη νίκη στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, το εργοστάσιο στράφηκε στην ειρηνική τεχνολογία και τελικά τον Μάη του ’46 ιδρύθηκε επίσημα το Εργοστάσιο Τρακτέρ του Μινσκ, με υπογραφή του Στάλιν. Αυτό είναι η σύντομη εκδοχή της ιστορίας. Κάθε εργαζόμενος πριν προσληφθεί, ξεναγείται στους χώρους και το μουσείο του εργοστασίου για να μάθει την ιστορία του.

Ο χώρος του εργοστασίου είναι ένα τοπίο μαζικής παραγωγής, από αυτά που τείνουν να εκλείψουν στον σημερινό σύστημα παγκοσμιοποιημένης, ευέλικτης παραγωγής. Στο προάυλιο είναι εκτεθειμένοι οι διαφορετικοί τύποι τρακτερ που παράγει το εργοστάσιο. Όλα τα οχήματα είναι κόκκινα, κάτι που θυμίζει τη σοβιετική περίοδο. Παλιότερα, είχαν και άλλα χρώματα τρακτέρ, αλλά όταν έπρεπε να διαλέξουν ένα χρώμα επέλεξαν το κόκκινο, το οποίο είναι πια σήμα κατατεθέν της εταιρείας.

Στον προάυλιο χώρο βλέπουμε επίσης σοβιετικά μνημεία, μεταξύ των οποίων ένα άγαλμα του Λένιν. Ο ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης είχε επισημάνει πως «μια μεγάλης κλίμακας μηχανική βιομηχανία που είναι επίσης ικανή να αναδιοργανώσει τη γεωργία είναι η μόνη υλική βάση που είναι δυνατή για τον σοσιαλισμό». Πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Στάλιν συνέδεσε την εκβιομηχάνηση της ΕΣΣΔ με την προετοιμασία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους να αποκρούσει την επικείμενη επίθεση των δυνάμεων της τότε «ενωμένης Ευρώπης» υπό του ναζιφασιστικό άξονα. Στο σήμερα, η βιομηχανία συνδέεται με τον στόχο για ανεξαρτησία και κοινωνική πολιτική, αφού η κυβέρνηση Λουκασένκο δεν ακολούθησε τις νεοφιλελεύθερες «θεραπείες σοκ», τις οποίες εφάρμοσαν τα αλλά πρώην σοσιαλιστικά κράτη της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του ληστρικού κύματος ιδιωτικοποιήσεων της περιόδου του Γιέλτσιν στη Ρωσία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κρατικές επιχειρήσεις αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του ΑΕΠ και της απασχόλησης της χώρας. 

Το Minsk Tractor Works είναι μια τέτοια περίπτωση κρατικής βιομηχανίας. «Σε ένα χρόνο, στη γραμμή συναρμολόγησης  έχουμε κατασκευάσει περισσότερα από 4 εκατομμύρια τρακτέρ, έχουμε καταφέρει να κατασκευάσουμε περίπου 120 διαφορετικά μοντέλα τρακτέρ. Καταλαβαίνουμε ότι τα τρακτέρ είναι ένα μέσο για να διευκολύνουμε τους ανθρώπους να εργάζονται στη γη, να παράγουν τρόφιμα και να βελτιώνουν τη ζωή τους. Ως επιχείρηση, στοχεύουμε στην εξασφάλιση των καλύτερων και άνετων συνθηκών εργασίας για τους εργαζομένους μας. Στο κεντρικό εργοστάσιο απασχολούμε πάνω από 15.000 ανθρώπους και συνολικά περίπου 24.000 άτομα» μας αναφέρει η διοίκηση του εργοστασίου.

Αντιπαραβολικά, αναφέρουμε πως η Ελλάδα εξαρτάται από εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, εισάγοντας για παράδειγμα τρακτέρ από ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, ενώ τα ξένα μονοπώλια έχουν εξαγοράσει υποδομές της χώρας. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην Λευκορωσία, που ενώ λειτουργούν ξένα μονοπώλια παρά τις κυρώσεις (βλέπε α’ μέρος), υπάρχουν πολλοί περιορισμοί στη συμμετοχή ξένων μετοχών σε σημαντικούς τομείς, όπως η βιομηχανία. Μια τέτοια περίπτωση είναι το Εργοστάσιο Τρακτέρ, όπου ξένα μονοπώλια δεν συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο.

Έχει πολύ ενδιαφέρον πως στο σημείο αυτό, οι Σέρβοι που συμμετείχαν στο καραβάνι θυμήθηκαν τέτοιες υπήρεσίες υπήρχαν «στη Γιουγκοσλαβία μέχρι την περίοδο της δεκαετίας του ’90. Αλλά αφού οι φιλελεύθερες δυνάμεις ήρθαν στην εξουσία, κατέστρεψαν σχεδόν όλα αυτά τα θέρετρα για τα παιδιά, για τους εργαζόμενους. Επίσης, είχαμε ένα εργοστάσιο τρακτέρ παρόμοιο με αυτό της Λευκορωσίας, όχι τόσο μεγάλο, αλλά και αυτό καταστράφηκε».

Το εργοστάσιο εξάγει πάνω από το 90% της παραγωγής του σε περισσότερες από 125 χώρες παγκοσμίως, με τη Ρωσία να αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα και να ακολουθούν άλλες πρώην σοβιετικές χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ) και «χώρες της μακρινής αψίδας», όπως λένε τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Από την 1η Ιουλίου 2024, οι νέες κυρώσεις της ΕΕ απαγόρευσαν την εισαγωγή διαφόρων προϊόντων από τη Λευκορωσία, συμπεριλαμβανομένων των τρακτέρ, αναγκάζοντας την MTZ να διακόψει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη, ενώ διεκόπη η συνεργασία με δυτικούς προμηθευτές, όπως η γερμανική Bosch και η αμερικανική Caterpillar. «Φυσικά, οι κυρώσεις μας έχουν επηρεάσει, αλλά η παραγωγή δεν έχει σταματήσει, αλλά απλώς αναπροσανατολίσαμε τις αγορές των εξαγωγών μας. Αναζητούμε νέες αγορές. Και για παράδειγμα, συνεργαζόμαστε τώρα πολύ με την αφρικανική ήπειρο, με χώρες της Μέσης Ανατολής και χώρες της Ασίας, με χώρες της αμερικανικής ηπείρου» απάντησε σχετικά με το αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων στην παραγωγή.

Επίσκεψη στο 3ο Κλινικό Νοσοκομείο «E.V. Klumov» – «Τα νοσοκομεία στη Λευκορωσία είναι αποκλειστικά δημόσια»

Στη συνέχεια, επισκεφτήκαμε το 3ο Κλινικό Νοσοκομείο «E.V. Klumov», στην όδο Λένιν του Μινσκ. Το νοσοκομείο έλαβε το όνομά του από τον καθηγητή ιατρικής Εβγκένι Βασίλιεβιτς Κλούμοφ, που τιμήθηκε με τον τίτλο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης για την αντιστασιακή του δράση κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Από εδώ ο Κλούμοφ παρείχε ιατρική φροντίδα σε τραυματισμένους στρατιώτες, τροφοδοτούσε με χειρουργικά εργαλεία, φάρμακα και επιδέσμους τις υπόγειες αντιστασιακές ομάδες και έκρυβε νέους για να τους προστατεύσει από τη μεταφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.

Στον χώρο υπάρχει ένα μουσείο του νοσοκομείου, που δύο χρόνια πριν κατασκευάστηκε με κρατική χρηματοδότητη, κάτι που μας αποδεικύει ξανά πως η διατήρηση της ιστορικής μνήμης αποτελεί κρατική πολιτική, ενώ απ’ έξω βρίσκεται ένα άγαλμα του Λένιν. Ο χώρος του νοσοκομείου είναι καθαρός, όπως ολόκληρη η πόλη άλλωστε, ενώ δεν βλέπουμε ουρές ασθενών, που όπως μας επιβεβαιώνουν οι νοσοκομειακοί γιατροί πράγματι δεν υπάρχουν.

Παρότι το «E.V. Klumov» είναι ένα από τα παλιότερα νοσοκομεία της χώρας και γι’ αυτό, όπως μας αναφέρουν πάλι οι νοσοκομειακοί, δεν έχει υπόγεια σύνδεση μεταξύ των κτιρίων του, όπως τα πιο καινούρια νοσοκομεία, θεωρείται υψηλού επιπέδου νοσοκομείο. Το νοσοκομείο είναι δημόσιο αφού δεν υπάρχουν ιδιωτικά νοσοκομεία στη Λευκορωσία, παρά μόνο λίγα ιδιωτικά ιατρικά κέντρα με κυρίως εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες. Οι πολίτες της χώρας έχουν πρόσβαση σε δωρεάν ιατρική περίθαλψη στα δημόσια νοσοκομεία. Το σύστημα υγείας βασίζεται στο σοβιετικό μοντέλο με το κράτος να διατηρεί κύριο ρόλο στην οργάνωση και παροχή των υπηρεσιών υγείας. Επιπλέον, δεν υπάρχει ένα δυτικού τύπου σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, αφού το κράτος χρηματοδοτεί απευθείας τις υπηρεσίες υγείας.

Η Λευκορωσία διαθέτει υψηλή αναλογία ιατρικού προσωπικού ανά κάτοικο. Ενδεικτικά, το 2022 υπήρχαν 52,2 ιατροί ανά 10.000 κατοίκους, αριθμός που υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 37 ιατρών ανά 10.000 κατοίκους. Τον ίδιο χρόνο η χώρα είχε 135,4 νοσηλευτές ανά 10.000 κατοίκους, επίσης πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 105,7. Η Λευκορωσία διαθέτει περίπου 10,2 κλίνες νοσοκομείων ανά 1.000 κατοίκους, αριθμός υψηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Ανάκριση των Ιρλανδών ακτιβιστών του Καραβανιού από τις αρχές της Λιθουανίας

Η επιστροφή μας από τη Λευκορωσία στην Αθήνα ήταν εξίσου πολύωρη με την άφιξή μας, λόγω των κυρώσεων κατά της χώρας, όπως αναλύσαμε και στο α’ μέρος του ρεπορτάζ μας. Μεγαλύτερη ήταν η ταλαιπωρία, όμως, για τα μέλη του Επαναστατικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Saoradh. Τα μέλη του Saoradh, το οποίο δραστηριοποιείται στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και στην κατεχόμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο στη Βόρεια Ιρλανδία, συνελήφθησαν και κρατήθηκαν για αρκετές ώρες χωρίς εξηγήσεις από τις λιθουανικές αρχές στις 16 Μαΐου, καθώς επέστρεφαν από το Μινσκ.

Ο Stephen Murney, Εθνικός Πρόεδρος του Saoradh, κατήγγειλε πως «αργότερα προέκυψε ότι η κράτησή τους έγινε από κόκκινο συναγερμό που εξέδωσαν από κοινού οι λιθουανικές και οι ιρλανδικές αρχές, μια κατάφωρη πράξη πολιτικής αστυνόμευσης και διεθνούς συνεργασίας κατά του νόμιμου πολιτικού ακτιβισμού. Αυτό δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια προσπάθεια ποινικοποίησης της πολιτικής στράτευσης και της πολιτικής διαφωνίας». Οι ακτιβιστές κρατήθηκαν πάνω από τεσσερις ώρες ανακρινόμενοι από Λιθουανούς πράκτορες της Εθνικής Ασφάλειας, αρνούμενοι να δώσουν στοιχεία των επαφών τους στη Λευκορωσία και τονίζοντας ότι ο σκοπός του καραβανιού ήταν ενημερωτικός και εκπαιδευτικός. Επίσης, ενοχλήθηκαν από το Ειδικό Κλάδο της Ιρλανδικής Αστυνομίας στο αεροδρόμιο του Δουβλίνου.

«Αυτό το περιστατικό αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα της συνεχιζόμενης παρενόχλησης και καταστολής που αντιμετωπίζουν οι Ιρλανδοί Ρεπουμπλικάνοι ακτιβιστές σε διεθνή κλίμακα. Αποτελεί μέρος ενός διευρυνόμενου προτύπου διεθνούς συνεργασίας μεταξύ εχθρικών καθεστώτων και του ιρλανδικού κράτους, που έχει στόχο την καταστολή της επαναστατικής φωνής του Ιρλανδικού Ρεπουμπλικανισμού» δήλωσε ο Murney. Η καταστολή των αντιιμπεριαλιστικών και λαϊκών κινήματων από τα δυτικά κράτη, που κατά τα άλλα «εξάγουν δημοκρατία» στη Λευκορωσία και τον Παγκόσμιο Νότο, δεν αναμένεται να συγκινήσει ιδιαίτερα τις δυτικές «ανθρωπιστικές οργανώσεις» και τα big media…

Συμπεράσματα από το καραβάνι

Μια από τις πτυχές του αμερικανικού απολεισμού είναι ο επικοινωνιακός πόλεμο, αφού καμία πληροφορία δεν βγαίνει για αυτές στο δυτικό κοινό, παρά μόνο η μονομερής δυτική αφήγηση.

Στο ταξίδι μας, είδαμε μια χώρα που διατηρεί έναν κοινωνικό προσανατολισμό στην οικονομία της παρά τα οικονομικά μέτρα από το εξωτερικό. Η κρατική βιομηχανία, η κυριαρχία του δημοσίου τομέα, ο αντιφασιστικός, αντιιμπεριαλιστικός προσανατολισμός του κράτους, η απουσία «αποκομμουνιστικοποίησης» δείχνουν μια χώρα που η αντεπανάσταση δεν ολοκληρώθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ – ένα μοντέλο που επιθυμούν να ανατρέψουν οι νεοφιλελεύθερες και εθνικιστικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ.