Η εξέγερση της 17ης Νοέμβρη 1973 των φοιτητών, γενικότερα της νεολαίας, των εργατών και του λαού ήταν ένα μεγάλο γεγονός με πολύπλευρες συνέπειες και μεγάλα διδάγματα, γ’ αυτό αξίζει να τα γνωρίζουμε στο σύνολό τους.
Μπορεί το Πολυτεχνείο να μη γκρέμισε τη δικτατορία όμως συνέβαλε αποφασιστικά στην πτώση της. Ανέβασε κατακόρυφα τις αντιδικτατορικές διαθέσεις του λαού και την αγωνιστικότητά του, αφύπνισε λαϊκά τμήματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή έδειχναν ανοχή.
Μετά το Πολυτεχνείο οι μέρες της δικτατορίας ήταν μετρημένες. Το κλίμα στο λαό είχε αντιστραφεί, η ανοχή του πήρε τέλος, η κοινωνία έβραζε.
Στις συνθήκες αυτές το έγκλημα της Κύπρου που διέπραξε η δικτατορία σε συμπαιγνία με τους Αμερικανούς και η διχοτόμηση του νησιού έδωσαν το οριστικό τέλος στη δικτατορία, αποκαλύπτοντας στα μάτια όλων το ρόλο της δικτατορίας της μαζί και των Συμμάχων της χώρας, ιδιαίτερα των ΗΠΑ.
Τα αντιαμερικανικά και αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα του λαού πήγαν στα ύψη, προετοιμάζοντας το μεγάλο ριζοσπαστικό ανατρεπτικό κλίμα της μεταπολίτευσης.
Εκεί φάνηκε καθαρά η στάση και ο ρόλος όλων των πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων της χώρας. Τις καθεστωτικές πολιτικές δυνάμεις ΕΡΕ και ΕΚ η δικτατορία δεν τις ενόχλησε, πολλοί άνοιξαν διαύλους επικοινωνίας μαζί της και άρχισαν να προβληματίζονται για την επόμενη μέρα, ετοίμαζαν τα σχέδια της επανόδου τους, απέναντι στο κίνημα και στη εξέγερση ήταν απολύτως αρνητικοί.
Κάποιοι άλλοι κράτησαν στάση αναμονής περιμένοντας να γίνουν οι κυρίαρχοι της κατάστασης όταν έρθει η ώρα.
Στην Πρωτοπορία βρέθηκαν οι κομμουνιστές με επικεφαλής τις οργανωμένες δυνάμεις της ΚΝΕ και του ΚΚΕ και μαζί πλήθος αριστερών οργανώσεων και χιλιάδες πρωτοπόροι ανένταχτοι αγωνιστές.
Η μεγάλη σημασία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου συνίσταται κυρίως στο ότι ανέδειξε την τεράστια δύναμη του ενωμένου λαού, απέδειξε ότι η πλατιά ενότητα ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων από διάφορες τάξεις και διάφορους πολιτικούς προσανατολισμούς ήταν δυνατή και παράλληλα ότι ο ενωμένος λαός μπορεί να δράσει με στόχους προωθητικούς, ριζοσπαστικούς και ανατρεπτικούς.
Είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα τις εξελίξεις να τις δημιουργούν οι ηγεσίες και οι ηγέτες, καμιά φορά και αυτές δημιουργούν θετικές εξελίξεις, αν και στις μέρες μας αυτό σπανίζει και εντελώς διαφορετικό αν τα γεγονότα τα δημιουργούν οι εργάτες, οι εργαζόμενοι και η νεολαία.
Όσες εξαγγελίες για κάτι θετικό, για μία νέα πορεία της χώρας έγιναν από κυβερνήσεις διαψεύστηκαν, απέτυχαν, προδόθηκαν από τις ίδιες τις κυβερνήσεις και πολλές φορές κατέληξε σε τραγωδίες.
Η περίφημη αλλαγή του Ανδρέα Παπανδρέου που θα έφερνε στο πολιτικό προσκήνιο τους μη προνομιούχους κατέληξε σε φιάσκο στα σκάνδαλο και στην επάνοδο της Νέας Δημοκρατίας.
Η απαλλαγή από τα μνημόνια που υποσχέθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα με τη συμφωνία και την ανοχή των δανειστών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε τα τραγικά αποτελέσματα που γνωρίζουμε. Ο λαός γεύτηκε τους καρπούς της με το τρίτο μνημόνιο και ο ΣΥΡΙΖΑ εισέπραξε τα επίχειρα, διαλύεται
Οι εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη για επιτελικό κράτος και απογείωση της οικονομίας και της χώρας καταλήγουν σε ότι ζούμε.
Και αυτό γιατί την πραγματική ιστορία, τις μεγάλες κοινωνικές τομές που αναζωογονούν τις κοινωνίες τη γράφουν οι εργάτες, ο εργαζόμενος λαός.
Όταν ενώνεται, όταν αποκτά συνείδηση της δύναμής του, όταν διαμορφώνει προωθητικούς ανατρεπτικούς στόχους και η διεκδίκηση τους γίνεται υπόθεση της λαϊκής πλειοψηφίας.
Ας θυμηθούμε την εποποιία του ΕΑΜ, όταν το απισχνασμένο από τη δικτατορία Μεταξά Κομμουνιστικό Κόμμα και 3-4 μικρές αριστερές οργανώσεις ξεκίνησαν και δημιούργησαν το μεγαλύτερο γεγονός της Νεοελληνικής Ιστορίας, το έπος της αντιστάσης και της απελευθέρωσης της χώρας από την κατοχή.
Πολλοί άλλοι μαζικοί ενωτικοί αγώνες μικρότερης σημασίας όχι όμως με λιγότερες θυσίες έδωσαν μικρότερες μεν κατακτήσεις οι οποίες συσσώρευσαν τα αναγκαία στοιχεία στις λαϊκές συνειδήσεις που οδήγησαν στις μεγάλες ανατροπές
Οι μετεμφυλιακοί αγώνες για δημοκρατία, ελευθερίες, απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, για ζωή με αξιοπρέπεια, το 114, οι αγώνες για την Ειρήνη και την ανεξαρτησία, εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να αποτραπεί ο νόμος Γιαννίτση που κατεδάφιζε τις συντάξεις και την Κοινωνική Ασφάλιση, ο αγώνας εναντίον των μνημονίων. Τίποτε δεν πήγε χαμένο.
Οι μεγάλες φιλολαϊκές αλλαγές δεν θα προέλθουν από κυβερνήσεις και ηγέτες αλλά από τους αγώνες του εργαζόμενου λαού. Όμως απαιτείται ικανή ηγεσίας να εμπνεύσει, να κινητοποιήσει, να διαθέτει σχέδιο νίκης και να το υπηρετήσει αποφασιστικά ως το τέλος, να εμπνέεται από τη θεωρία του ιστορικού υλισμού.
Ολόκληρος ο αγώνας του Πολυτεχνείου συμπυκνώνεται στο σύνθημα Ψωμί -Παιδεία -Ελευθερία πού συμπληρώθηκε με την διεκδίκηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας, την έξοδο της χώρας από το ΝΑΤΟ και την απομάκρυνση των Αμερικανικών βάσεων. Είναι 3-4 λέξεις που περιλαμβάνουν με τον πιο ζωντανό τρόπο όλα τα προβλήματα, τις διεκδικήσεις και τα οράματα της νεολαίας του λαού για να αλλάξει η ζωή τους.
Με τη λέξη ψωμί δίνονταν η απάντηση στην οικονομική κρίση που είχε ξεσπάσει και έπληττε ευρύτερα το λαό, ήταν η απάντηση στην πολιτική που απογείωνε την οικονομική ολιγαρχία και βύθιζε στη φτώχεια το λαό.
Με το σύνθημα παιδεία εκφράστηκε το αίτημα για σύγχρονες Πανεπιστημιακές σπουδές, για τη δυνατότητα πρόσβασης όλων σε αυτές και συνολικά για τη μόρφωση του λαού.
Το σύνθημα Ελευθερία είχε στο επίκεντρο του την ανατροπή της δικτατορίας, την κατάργηση του γύψου στον οποίον μπήκε ο λαός, την κατάργηση των αντιδραστικών νόμων και των διατάξεων, την Ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, την κατάργηση του φοιτητικού της ασφάλειας.
Το αίτημα αυτό ήταν ο κρίκος που συνέδεε όλους και μαζικοποιούσε τον αγώνα.
Τα αιτήματα της εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας, της κατάργησης των βάσεων, της εξόδου από το ΝΑΤΟ και της κατάργησης ολόκληρου του πλέγματος των συμφωνιών που εξαρτούν τη χώρα, να πάψει η χώρα να έχει προστάτες και επικυρίαρχους και να αποκτήσει μία πολιτική Ειρήνης, Ανεξαρτησίας και Αλληλεγγύης με όλες τις χώρες και τους λαούς, ήταν εκείνα που πήγαινε πιο μακριά, που εξέφραζαν τη νέα προοπτική, τη νέα πορεία της χώρας, ήταν σύνθημα ανατρεπτικό, καθόλου αποδεκτό από το καθεστώς.
Οι πρωτοπόρες αντιδικτατορικές δυνάμεις επιδίωξαν τη συνεννόηση, την ενότητα και την κοινή δράση και με άλλες δυνάμεις που αγωνίζονται εναντίον της δικτατορίας χωρίς αυτό να προχωρήσει. Οι αστικές δυνάμεις βασικό μέλημά τους είχαν να μη προκύψει για την εξουσία τους κανένα ατύχημα με την πτώση της δικτατορίας και ετοίμαζαν από κοινού με τον ξένο παράγοντα ιδίως στις ΗΠΑ τα σχέδιά τους, έκαναν τις επαφές τους με το καθεστώς και πολιτικά στελέχη στο εσωτερικό της χώρας.
Αντίστοιχο καθήκον να προετοιμάσουν την επόμενη μέρα με βάση το συμφέρον και τα οράματα του λαού είχαν και οι πρωτοπόρες πολιτικές δυνάμεις και κυρίως οι κομμουνιστές. Επεδίωξαν να διαμορφωθεί κίνημα με στόχους ανατροπής που δεν θα περιορίζονταν στην πτώση της χούντας, αλλά στη διαμόρφωση των συνθηκών που θα εμπόδιζε την επάνοδο της σάπιας αντιδραστικής προδικτατορικής κατάστασης. Έπρεπε ο εργαζόμενος λαός να έρθει στα πράγματα, να έχει βαρύνοντα ρόλο στη διαχείριση των υποθέσεων της χώρας.
Ήταν το πρόβλημα των προβλημάτων όπως και σε κάθε μεγάλο αγώνα σήμερα και στο μέλλον.
Θεωρούμε ότι το σύνθημα του Πολυτεχνείου είναι σήμερα επίκαιρο περισσότερο από ποτέ, αφού οι συνθήκες για το λαό είναι περισσότερο δύσκολες από κάθε άποψη.
Σήμερα δεν υπάρχει γύψος και κυβέρνηση Παπαδοπούλου, υπάρχει όμως μία αστική Δημοκρατία αποστεωμένη τόσο που ο λαός αποσύρεται όλο και περισσότερο στην ιδιώτευση, μία αστική δημοκρατία που ο αυταρχισμός περισσεύει και κάποιες φορές η εκτροπή είναι έντονη.
Ο λαός απογοητεύεται, αισθάνεται ότι όλα είναι δεδομένα και οι προσπάθειες μάταιες, είναι όλα σε βάρος του και με την ψήφο δεν μπορεί να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές. Ένας στους δύο ψηφίζουν στις εκλογές και στις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές μόνο το 30% των ψηφοφόρων. Ο δήμαρχος Αθηναίων που πήρε ποσοστό σχεδόν 60% ψηφίστηκε μόνο από το 12% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.
Θεσμοί, κρατικά όργανα, δήμοι και περιφέρειες υποβαθμίζονται και όλα τα αποφασίζει το περιβόητο επιτελικό κράτος, μια ολιγομελής ομάδα γύρω από τον Πρωθυπουργό με αυταρχικές μεθόδους, με Predator και χαφιεδισμό.
Ο αγώνας για Δημοκρατία για λαϊκές ελευθερίες για νέες κατακτήσεις είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρος.
Τότε η μεγάλη κρίση σκόρπιζε οικονομική δυσχέρεια και φτώχεια. Σήμερα οι οικονομικές συνθήκες είναι πολύ χειρότερες και δεν θα βελτιωθούν. Η ακρίβεια καλπάζει, η ανεργία είναι υψηλή, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας κοντεύουν να γίνουν πλειοψηφικές, η μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων, των μισθών και των συντάξεων μεγαλώνει και ένας στους τρεις περίπου είναι επισήμως κάτω ή στα όρια της φτώχειας. Ο κοινωνικός τομέας του κράτους συρρικνώνεται και οδηγείται στη διάλυση και παράλληλα δυναμώνει το ιδιωτικό κεφάλαιο αποσπώντας μεγάλα κέρδη.
Ο αγώνας για την αύξηση των μισθών και των συντάξεων, για τη δημόσια παιδεία, ένα νέο σύγχρονο 15% του κρατικού προϋπολογισμού για την παιδεία, για την υγεία, για τα κοινωνικά αγαθά, για σύγχρονες υψηλού επιπέδου υπηρεσίες είναι πρωταρχικής σημασίας
Όλα τα παραπάνω, οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, η εθνική ανεξαρτησία της χώρα, το σταμάτημα ενός γενικευμένου πολέμου, η προστασία του περιβάλλοντος είναι οι ανάγκες και οι στόχοι σήμερα. Στη βάση αυτή πρέπει να αναπτυχθούν οι αγώνες.
Στο προσκήνιο και όχι μόνο ιστορικά έρχεται η ανάγκη της κοινωνικής αλλαγής, η αντικατάσταση του καπιταλιστικού συστήματος που γεννά τη φτώχεια και τον ασύλληπτο πλούτο για ελάχιστους, που γεννά την καταπίεση τους πολέμους και τις καταστροφές, η ανάγκη του σοσιαλισμού.
Το καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί πλέον να ξεπεράσει την κρίση του και είναι φανερό ότι η αποχώρηση του από το ιστορικό προσκήνιο έχει σημάνει. Εκεί πρέπει οι εργατικοί και λαϊκοί αγώνες να κατατείνουν.
Το μήνυμα του Νοέμβρη του 73 πρέπει να το δούμε με βάση τις ιστορικές ανάγκες όπως ακριβώς η εποχή επιτάσσει, λαμβάνοντας όμως υπόψιν όλες τις εμπειρίες των 50 χρόνων που μεσολάβησαν.
Ιδιαίτερα οι εμπειρίες που απέκτησε ο ελληνικός λαός μετά την κρίση του 2008 και η διαχείριση της έχουν τεράστια σημασία. Το μεγάλο κίνημα για την ανατροπή των μνημονίων, την κατάργηση της λιτότητας και την εκδίωξη της τρόικας που σηκώθηκε τότε, δυστυχώς η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το οδήγησε στο συμβιβασμό με τους κυρίαρχους και στη διάλυση. Το γεγονός αυτό είχε καταλυτική επίδραση στην πορεία της χώρας, στην προοπτική βαθύτερων αλλαγών και ακόμη περισσότερο στην υπόθεση της κομμουνιστικής και ανατρεπτικής αριστεράς και του σοσιαλισμού.
Η εφαρμογή μιας πολιτικής που θα καταργούσε τα μνημόνια και θα εκδίωκε την τρόικα απαιτούσε σύγκρουση με το κατεστημένο της χώρας και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι στόχοι αυτοί, όμως, αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη του καθεστώτος, δεν γίνονται αποδεκτοί από το κεφάλαιο και μόνο ο ενωμένος λαός μπορεί να τους επιβάλει.
Δεν μπορεί να τους οδηγήσει σε αίσιο τέλος μία κυβέρνηση μικροαστική, κυβέρνηση ήξεις αφήξεις και εναντίον του μνημονίου και σε σύμπνοια με τη Μέρκελ για τον Σόιμπλε, κυβέρνηση της δημιουργικής ασάφειας όταν η σαφήνεια έχει καθοριστική σημασία.
Οι αυταπάτες και ο καιροσκοπισμός αποδείχθηκε ότι είναι ο δρόμος προς την ήττα.
Τα συμπεράσματα αυτά πρέπει να γίνουν συνείδηση στους κομμουνιστές, στους πρωτοπόρους αγωνιστές και το λαό.
Τέτοιες μεγάλες ιστορικές καμπές δίνουν και δυνατότητες μεγάλων κοινωνικών αλλαγών, εμφανίζονται κάθε 30 – 40 χρόνια και η νέα ευκαιρία δεν θα πρέπει να χαθεί.
