του Διονύση Περδίκη

Η στρατηγική κρίση του κομμουνιστικού, αντιιμπεριαλιστικού, και γενικότερα ριζοσπαστικού αριστερού κινήματος στη χώρα μας, και πιο πρόσφατα η ήττα του εργατικού-λαϊκού κινήματος ενάντια στη μνημονιακή διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης, εκκίνησε μια διαδικασία ανακατατάξεων, διασπάσεων, συγχωνεύσεων, νέων εγχειρημάτων, κοκ, σε αυτόν τον πολιτικό χώρο. Στο περιβάλλον αυτό προκύπτει φυσιολογικά το ερώτημα για τι το διαφορετικό κομίζει η πρότασή μας (βλ. το «Ανοιχτό Κάλεσμα») για την ανασυγκρότηση του Κομμουνιστικού Κινήματος (ΚΚ στο εξής) της χώρας μας, και γιατί να πετύχει, εκεί που απέτυχαν τόσες και τόσες άλλες αντίστοιχες προσπάθειες. Παρακάτω, επιχειρώ να προτείνω ορισμένες (διευκρινιστικές) απαντήσεις και κατευθύνσεις από τη δική μου πλευρά.

Κόμμα, όχι Μέτωπο

Ο τελικός σκοπός είναι η ίδρυση επαναστατικού κομμουνιστικού κόμματος, και όχι κάποιου είδους μετωπικός πολιτικός φορέας της κομμουνιστικής, ή αντιιμπεριαλιστικής, ή ριζοσπαστικής, ή με οποιοδήποτε άλλον επιθετικό προσδιορισμό, Αριστεράς. Ο στόχος αυτός μας διακρίνει από τις περισσότερες προσπάθειες που έλαβαν χώρα κατά την ταραγμένη περίοδο της πάλης ενάντια στη μνημονιακή διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης στη χώρα μας, όταν προέκυπτε φυσιολογικά η επείγουσα ανάγκη της διαμόρφωσης εκείνης της κοινωνικο-πολιτικής συμμαχίας που θα πρότεινε μια φιλολαϊκή διέξοδο στην κρίση σε κατεύθυνση ρήξης με τους δανειστές, διαγραφής του χρέους, εξόδου από την Ευρωζώνη, και αποδέσμευσης από την ΕΕ.

Αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι παραιτούμαστε από το καθήκον συγκρότησης ενός τέτοιου λαϊκού μετώπου σε αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή, δημοκρατική κατεύθυνση. Κάθε άλλο. Εκτιμώ, όμως, ότι η έλλειψη ενός πραγματικά επαναστατικού κομμουνιστικού κόμματος στην περίοδο εκείνη υπήρξε ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες της ήττας του εργατολαϊκού κινήματος.

Μεταβατική Κομμουνιστική Οργάνωση, όχι «Μέτωπο Κομμουνιστών»

Στο «Ανοιχτό Κάλεσμα» αντιλαμβανόμαστε το σημείο εκκίνησης της διαδικασίας της ανασυγκρότησης του ΚΚ, ως ένα σημείο στρατηγικής κρίσης του (διεθνούς) ΚΚ, εγκλωβισμού πλατιών δυνάμεων κομμουνιστών και πρωτοπόρων αγωνιστών στο ΚΚΕ και στο ΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αλλά και γενικότερης πολυδιάσπασης στον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής κομμουνιστικής Αριστεράς. Από την άλλη, ένα κομμουνιστικό κόμμα απαιτεί μια ελάχιστη μαζικότητα, ισχυρούς δεσμούς με μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης και του λαού, αλλά και αυξημένη εσωτερική στρατηγική ενότητα.

Γι’ αυτό και προτείνουμε τη μεταβατική μορφή μιας κομμουνιστικής οργάνωσης, για να γεφυρώσει το σήμερα, με τον τελικό στόχο. Στην οργάνωση αυτή θα συμμετάσχουμε ως άτομα, χωρίς, όμως, να απαιτηθεί η διάλυση από την αρχή των επιμέρους οργανώσεων ή συλλογικοτήτων που θα επιλέξουν να συμμετάσχουν μέσω των μελών τους. Προβλέπουμε αυξημένες πλειοψηφίες, τη δημοσιότητα των απόψεων της εκάστοτε μειοψηφίας, και άλλα δημοκρατικά, αντιγραφειοκρατικά μέτρα για να αντισταθμίσουμε την αρχική έλλειψη επαρκούς στρατηγικής ενότητας. Στη βάση μιας τέτοιας δημοκρατικής λειτουργίας επιλέγουμε τη συνειδητή πειθαρχία της μειοψηφίας στην πλειοψηφία για να καταστήσουμε δυνατή την πραγματικά ενιαία δράση, όρο που εκτιμάμε ως απολύτως αναγκαίο για μια διαδικασία σταδιακής στρατηγικής σύγκλισης.

Δεν επιλέγουμε την – πολυδοκιμασμένη –  εναλλακτική επιλογή του «Μετώπου Κομμουνιστών», προκειμένου να αποφύγουμε τα φαινόμενα που προκαλεί ο ιδεολογικο-πολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ των επιμέρους οργανώσεων: γραφειοκρατικοποίηση, εσωστρέφεια, διαλυτικές τάσεις σε κάθε απότομη στροφή του κινήματος ή σημαντική διαφωνία, κοκ, τα οποία έχουμε ζήσει ή παρατηρήσει (στον Συντονισμό Κομμουνιστικών Δυνάμεων, στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, κοκ).

Οργανώσεις και ανένταχτοι

Όλα τα κομμουνιστικά κόμματα, οι οργανώσεις και συλλογικοτήτες έχουν συμβολή σε ιδέες και σε αγώνες όλα αυτά τα χρόνια. Οφείλουμε να συζητάμε και να συνεργαζόμαστε με όσους θέλουν και κρίνουν σκόπιμο να συζητήσουνε ή να δράσουν μαζί μας είτε σε επιμέρους θέματα, είτε συνολικά, χωρίς εκ των προτέρων αποκλεισμούς, και στον βαθμό που υπάρχει η αντίστοιχη κάθε φορά πολιτική συμφωνία και αλληλοκατανόηση.

Ωστόσο, στο «Ανοιχτό Κάλεσμα» εκτιμάμε ότι η ανασυγκρότηση του ΚΚ δεν μπορεί να γίνει κυρίως μέσα από τη συζήτηση, τη συνεργασία, την προσέγγιση ή και τη συγχώνευση αυτών ή των άλλων μικρών συλλογικοτήτων ή οργανώσεων, με τις οποίες μπορεί «να τα βρίσκουμε» περισσότερο, ο καθένας από την πλευρά του. Η κρίση του ΚΚ είναι στρατηγική και μας αφορά όλους! Αναγνωρίζουμε ότι κανείς δεν έχει το «μαγικό κλειδί», ότι όλοι κάναμε λάθος επιλογές στο παρελθόν, ότι όλες οι οργανώσεις είναι υπερβολικά μικρές (σε μαζικότητα, δεσμούς με τον λαό, θεωρητικές και επιστημονικές δυνατότητες κοκ) για να μπορούν να αντιληφθούν κάτι περισσότερο από επιμέρους πλευρές των προβλημάτων. Συνήθως προσλαμβάνουν την πραγματικότητα ανάλογα με την κοινωνική, ηλικιακή, μορφωτική, κοκ, σύνθεσή τους, και στη βάση της εκ των προτέρων «ιδεολογικής» τοποθέτησής τους. Αντίθετα, ένα σύγχρονο κομμουνιστικό κόμμα πρέπει να μπορεί να ενώσει το σύνολο της εργατικής τάξης, τους χειρώνακτες και τους διανοούμενους, τους γηγενείς και τους μετανάστες, τους συνταξιούχους και τη νέα βάρδια της εργατικής τάξης, ή τους ανέργους, συνθέτοντας τις οπτικές των επιμέρους αυτών στρωμάτων.

Απευθυνόμαστε, λοιπόν, στους πρωτοπόρους αγωνιστές της εργατικής τάξης και της νεολαίας, στους ανένταχτους κομμουνιστές που αποτραβιούνται από τους αγώνες απογοητευμένοι από τις εξελίξεις των τελευταίων ετών. Προσβλέπουμε στον φρέσκο αέρα που μπορεί να φέρει η συμμετοχή τους, και θέλουμε αυτοί να έχουν αν όχι τον πρώτο, τότε σίγουρα ισότιμο ρόλο στην ανασυγκρότηση του ΚΚ. Καλούμε όλες τις οργανώσεις και συλλογικότητες που βλέπουν θετικά το εγχείρημά μας να τολμήσουν να συμμετάσχουν σε μια τέτοια κατεύθυνση και να διακριθούν μέσα από την πρωτοπόρα τους δράση και συμβολή.

Σε τι συμφωνούμε; Πως αποφασίζουμε; Τι γίνεται αν διαφωνήσουμε;

Ξεκινούμε τη διαδικασία αυτή με ένα «Ανοιχτό Κάλεσμα» μόλις 4-5 σελίδων. Τόσες χρειάστηκαν για να βάλουν λίγες δεκάδες άνθρωποι ελάχιστους άξονες για τη φυσιογνωμία και την πολιτική κατεύθυνση του κομμουνιστικού κόμματος στο οποίο στοχεύουμε, και της μεταβατικής προς αυτό οργάνωσης: κομμουνιστικό κόμμα για τη σοσιαλιστική επανάσταση και τον κομμουνισμό, κόμμα της εργατικής τάξης και του εργαζόμενου λαού, η πιο πλέρια εσωκομματική δημοκρατία συνδυασμένη με τη συνειδητή πειθαρχία για την ενιαία δράση, διεθνισμός, διαλεκτική σχέση στρατηγικής και τακτικής, των – κοινοβουλευτικών και μη – μορφών πάλης, κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών, και ανάπτυξη της δράσης μας καταρχήν πάνω στην κυρίαρχη αντίθεση στην ελληνική κοινωνία, αυτήν που θέτει τον εργαζόμενο λαό εναντίον της (φιλο)μονοπωλιακής, φιλοϊμπεριαλιστικής ολιγαρχίας και των ιμπεριαλιστών πατρώνων της (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ), δηλ. την καρδιά της – εξαρτημένης από τον ιμπεριαλισμό – αστικής εξουσίας στη χώρα μας!

Τι άλλο θα είχε αξία να συμφωνηθεί σε ένα σύνολο κομμουνιστών αυτού του μεγέθους; Και από την άλλη, πόσοι άραγε κομμουνιστές θα μπορούσαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα να δράσουν από κοινού ενάντια στα μνημόνια, στους δανειστές, στην ελληνική ολιγαρχία, στην ΕΕ, και στο ΝΑΤΟ, και απέτυχαν να το κάνουν, είτε λόγω σεχταρισμού και ιδεολογικών εμμονών του παρελθόντος, είτε διότι παρέκκλιναν από τις παραπάνω αρχές, πχ ανάβοντας φλας αριστερά («έξοδος από ΕΕ και ΝΑΤΟ …στον σοσιαλισμό», «’αντικαπιταλιστική’ έξοδος από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ», «δε διαλέγουμε ιμπεριαλιστή», κοκ), για να στρίψουν τελικά δεξιά, στον μονόδρομο της παραμονής στην ΕΕ, στο Ευρώ, και στο στρατόπεδο του ΝΑΤΟ, ή, έστω, να παραμείνουν στάσιμοι και να τους προσπεράσει η ιστορία;

Ξεκινάμε ανοιχτό δημόσιο διάλογο, προσκαλούμε ανένταχτους και οργανώσεις σε αυτόν, συγκεντρώνουμε υπογραφές δημόσιας υποστήριξης και συμμετοχής, παίρνουμε ή συμμετέχουμε σε κοινές αγωνιστικές πρωτοβουλίες (πχ στο αντιπολεμικό, αντινατοϊκό, αντιιμπεριαλιστικό κίνημα). Το «Ανοιχτό Κάλεσμα» είναι ένα «ζωντανό κείμενο», θα συνεχίσουμε να το επεξεργαζόμαστε, να το αναπτύσσουμε, να το εμπλουτίζουμε, κοκ, καθώς θα γινόμαστε περισσότεροι, και θα μπορούμε να θέτουμε υψηλότερους στόχους δράσης.

Ο γενικός κανόνας είναι: συζητάμε ανοιχτά και συντροφικά τα πάντα, συμφωνούμε, διαφωνούμε, συμβιβαζόμαστε, και αποφασίζουμε με αυξημένες πλειοψηφίες μόνο όσα είναι ώριμα να συμφωνηθούν και τελείως απαραίτητα για τα εκάστοτε επόμενα βήματα ή δράσεις που αποφασίζουμε. Μόλις (και αν!) γίνουμε πολλοί για να τα αποφασίζουμε όλα αμεσοδημοκρατικά σε ολομέλειες, ψηφίζουμε τους πρώτους μας κανόνες λειτουργίας.

Πρώτος κρίσιμος σταθμός: ένα ιδρυτικό προγραμματικό και καταστατικό συνέδριο, όταν κρίνουμε ότι έχει μαζευτεί επαρκής αριθμός συμμετεχόντων για να εκκινήσει η μεταβατική κομμουνιστική οργάνωση (πχ λίγες εκατοντάδες). Επιτροπές για διαμόρφωση πρότασης προγράμματος και καταστατικού, ολιγόμηνος ανοιχτός προσυνεδριακός διάλογος, και η συμμετοχή όλων μας στο ιδρυτικό αυτό συνέδριο μπορούν να ανιχνεύσουν το επίπεδο στρατηγικής συμφωνίας που είναι ώριμο να επιτευχθεί στην πρώτη αυτή φάση. Ετήσια συνέδρια και θεματικές συνδιασκέψεις τα επόμενα χρόνια μπορούν να βαθαίνουν και να επεκτείνουν το επίπεδο της συμφωνίας.

Κριτήριο της αλήθειας, του σωστού και του λάθους, η πολιτική πράξη, και τα αποτελέσματα που μας φέρνει η ζωή! Εφόσον συμφωνούμε στην επείγουσα ανάγκη για την ανασυγκρότηση του ΚΚ, και συμφωνούμε στην παραπάνω βασική κατεύθυνση, πειθαρχούμε συνειδητά στην πλειοψηφία, όταν έρθει η σειρά μας να είμαστε μειοψηφία (πχ για επιμέρους θέματα όπως η πανδημία, πλευρές των ελληνοτουρκικών, θέματα τακτικής ή μορφών πάλης κοκ)!

«Θεωρία, μα και πράξη», …για να μη «μείνουμε στην ίδια τάξη»!

Ο δρόμος για το σύγχρονο κομμουνιστικό κόμμα της εποχής μας είναι μακρύς, δύσβατος, και σε μεγάλο βαθμό μοιάζει δυσδιάκριτος για τους περισσότερους από εμάς. Ποιος είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός; Πως συγκροτείται σήμερα η εργατική τάξη διεθνώς ως υποκείμενο της εργασίας, της καπιταλιστικής παραγωγής (αλλά και της κατανάλωσης ή αναπαραγωγής…), και, φυσικά, της επανάστασης; Πως θα προσεγγίσουμε την επανάσταση και την εξουσία από τον σημερινό κατάμαυρο πολιτικό συσχετισμό; Με ποιο πολιτικό πρόγραμμα θα μπορέσει η χώρα μας να αποδεσμευθεί από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και να ξεκινήσει τη μετάβαση στον σοσιαλισμό; Τι έγινε στην ΕΣΣΔ; Τι συμβαίνει σήμερα στην Κίνα; Πως θα είναι ο σοσιαλισμός του μέλλοντος και πως θα φτάσει αυτή τη φορά στον κομμουνισμό; Τι είναι ο κομμουνισμός τελικά;

Χωρίς να αρχίσουμε, έστω, να απαντάμε στα ερωτήματα αυτά, και σε πολλά άλλα τέτοια, θα βαδίζουμε στα τυφλά. Αλλά πως μπορούμε ή σε ποιο βαθμό μπορούμε λίγες δεκάδες, ή και εκατοντάδες κομμουνιστές στην Ελλάδα να τα απαντήσουμε όλα αυτά, όταν απασχολούν όλους τους κομμουνιστές του κόσμου εδώ και δεκαετίες χωρίς να έχει προκύψει ηγεμονική λύση στην πράξη; Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, ούτε στην αιχμή της ανάπτυξης του καπιταλισμού (όπως συμβαίνει στις ιμπεριαλιστικές χώρες), ούτε σε αυτήν των αγώνων για την ανατροπή του, ενώ ποτέ δεν είχε στην ιστορία της εργατική εξουσία που να επιχείρησε να οικοδομήσει τον σοσιαλισμό. Τι νόημα έχει λίγες δεκάδες ή εκατοντάδες Έλληνες κομμουνιστές να «βγάλουμε θέσεις» για το ότι πχ η ΕΣΣΔ ήταν «εκμεταλλευτικό σύστημα», ή «κρατικός καπιταλισμός», ή ότι η Κίνα σήμερα είναι «καπιταλιστική», ή και «ιμπεριαλιστική», όταν εκατομμύρια κομμουνιστών πάλεψαν, όπως πάλεψαν, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, ή παλεύουν σήμερα για τον «σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά»;

Τι αξία έχει άραγε να μιμηθούμε όσους σήμερα τοποθετούνται με δογματικό τρόπο ως προς κάποια από αυτά τα ερωτήματα στα πλαίσια της ιδεολογικοπολιτικής τους συγκρότησης; Από την άλλη, μέχρι πότε μπορούμε να συζητάμε μόνο θεωρητικά, χωρίς να δοκιμάζουμε στην πράξη τις θέσεις μας, ελλείψει της οργάνωσης εκείνης που θα αποτελέσει τον απαραίτητο για κάτι τέτοιο φορέα, ή εγκλωβισμένοι σε υπερβολικά μικρά οργανωτικά σχήματα, προσκολλημένα στη μια ή στην άλλη θεωρητική ή «ιδεολογική» παραλλαγή;

Με το βλέμμα στο μέλλον, με σεβασμό στο παρελθόν και εμπνεόμενοι από αυτό.

 Το κομμουνιστικό κίνημα έχει μεγάλο και δοξασμένο ιστορικό παρελθόν. Δεν μπορούμε να το μηδενίσουμε, ούτε να απομονώσουμε από αυτό ότι δε μας αρέσει για να απαλλαγούμε από αυτό. Εμπνεόμαστε από τους αγώνες του, και ιδιαίτερα από την παράδοση των μπολσεβίκων που έφεραν εις πέρας την πρώτη «έφοδο στον ουρανό», αλλά και από το κυρίαρχο τριτοδιεθνιστικό ρεύμα, το οποίο νίκησε τον φασισμό και έκανε τη μισή γη κόκκινη. Πολιτικοί όροι όπως «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός», «κόμμα νέου τύπου», «μαρξισμός – λενινισμός», κοκ, καθοδήγησαν τις πράξεις των κομμουνιστών, ως πρωτοπόρων της ανθρώπινης ιστορίας, για μια ολόκληρη ιστορική περίοδο, ξεφεύγοντας από τη σφαίρα της θεωρίας ή της ιδεολογίας. Δεν μπορούμε να απαιτούμε τίποτα λιγότερο και για οποιαδήποτε κριτική τους. Άλλωστε, σε καμία συλλογική δραστηριότητα των ανθρώπων, σε κανένα πεδίο της επιστήμης, της τέχνης ή της πολιτικής, το καινούριο δεν έρχεται και δεν επικρατεί μέσα από την πλήρη απόρριψη του παρελθόντος.

Από την άλλη, γιατί να επιτρέψουμε στο παρελθόν να μας καθηλώνει σε αυτό, ψάχνοντας την επιστροφή σε μια ιδανική εκδοχή του (πχ στο «καλό ΚΚΕ»), ή να μας διασπά σε θρησκευτικού τύπου σέχτες («τροτσκιστικές», «μ-λ», «σταλινικές», «ζαχαριαδικές», «αλτουσεριανές» «αναρχοκομμουνιστικές», κοκ); Ας μελετήσουμε όλα τα θεωρητικά και πολιτικά ρεύματα που αναπτύχθηκαν στους κόλπους του κομμουνιστικού κινήματος για να ενσωματώσουμε κάθε θετική συμβολή τους, και ας αναπτύξουμε δημιουργικά τον μαρξισμό – λενινισμό για να βρούμε το σύγχρονο περιεχόμενο όρων όπως «ιμπεριαλισμός», «σοσιαλισμός», «κομμουνισμός», «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός», «κόμμα νέου τύπου», κοκ!

Με το βλέμμα σε ολόκληρο τον κόσμο, έναν κόσμο που αντιστέκεται, επαναστατεί, γκρεμίζει για να χτίσει!

 Στη χώρα μας, και στον ευρωπαϊκό και βαλκανικό της περίγυρο, η στρατηγική κρίση του ΚΚ παίρνει τη μορφή της διάλυσης ή ενσωμάτωσης – στον έναν ή στον άλλο βαθμό – των κομμουνιστικών κομμάτων στη στρατηγική του ιμπεριαλισμού, με πιο πρόσφατη δυσάρεστη εξέλιξη τη διολίσθηση της πολιτικής του ΚΚΕ τα τελευταία χρόνια, και κορυφαίο παράδειγμα τη στάση των μεγαλύτερων κομμάτων και οργανώσεων απέναντι στον αναπτυσσόμενο Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι συνέπειες για το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στη χώρα μας είναι καταστροφικές κι ενδεικτικές της αλήθειας των νεοπαγών αυτών θέσεων…

Εκατομμύρια κομμουνιστές σε όλον τον κόσμο, όμως, αγωνίζονται, συμμετέχουν ή και ηγούνται σε μεγάλους ταξικούς και εθνικούς αγώνες, πολεμούν τον ιμπεριαλισμό – και τον επανεμφανιζόμενο φασισμό – με ειρηνικά μέσα ή με το όπλο στο χέρι, σε συνθήκες νομιμότητας ή και παρανομίας, ή και κατέχουν ακόμη την εξουσία και προσπαθούν να οικοδομήσουν τον σοσιαλισμό σε συνθήκες παγκόσμιας κυριαρχίας του ιμπεριαλισμού, μετά τις ανατροπές του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην ανατολική Ευρώπη. Αυτή είναι η ιστορική κίνηση της οποίας επιθυμούμε να γίνουμε μέρος, και με την οποία θα επιχειρήσουμε να συνδεθούμε από τα πρώτα κιόλας βήματα του εγχειρήματός μας, έχοντας τη συγκρότηση μιας νέας Κομμουνιστικής Διεθνούς ως τελικό στόχο!

Απέναντι σε αυτήν την ιστορική κίνηση, όμως, οφείλουμε να σταθούμε και με ταπεινότητα, να μην κουνάμε το δάχτυλο καθ’ έδρας ενάντια σε συντρόφους που έχουν πετύχει πολύ περισσότερα από ότι εμείς, που έχουν κάνει μεγαλύτερες θυσίες από εμάς, που δρουν μέσα σε πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες από εμάς, ή που έχουν πολύ μεγαλύτερες ευθύνες από εμάς. Συντροφική κριτική, και από κοινού μελέτη των σύγχρονων στρατηγικών προβλημάτων του διεθνούς ΚΚ, τα οποία ξεπερνούν τις δυνατότητες κάθε επιμέρους χώρας ή κομμουνιστικού κόμματος, είναι ο δρόμος που προτείνω να επιλέξουμε.