Ο νέος φορολογικός νόμος (5073/2023) είναι ταξικός γιατί στο όνομα της φοροδιαφυγής βάζει στο στόχαστρό του μικρομεσαία μεν αλλά φτωχά κοινωνικά στρώματα κι οξύνει την πληγή του ελληνικού φορολογικού συστήματος που είμαι η πολυνομία.
Στα 250 φορολογικά νομοσχέδια που έχουν ψηφισθεί από το 1975 προστίθεται ένα ακόμη.
Η κυβέρνηση εμφάνισε την ψήφισή του ως μέσο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής. Ο αρμόδιος υπουργός μάλιστα υποσχέθηκε ότι θα εισρεύσουν στα ταμεία του δημοσίου 600 εκ. ευρώ λόγω του νέου νόμου, ενώ στόχος είναι οι φόροι των ελεύθερων επαγγελματιών από 0,8% του ΑΕΠ να αυξηθούν στο 1,1%.
Η φοροδιαφυγή ωστόσο είναι η αφορμή. Η αιτία ψήφισης του νόμου, δηλαδή το πραγματικό ζητούμενο του, είναι η συρρίκνωση του αριθμού των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων.
Τα πανευρωπαϊκά πρωτεία της Ελλάδας έρχονται στην επιφάνεια από την Eurostat. Βάσει μετρήσεων της το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων στην Ελλάδα ανέρχεται σε 28%, όταν η αμέσως επόμενη χώρα, η Ιταλία, έχει 20% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος ανέρχεται σε 13%. Σε χώρες δε όπως η Γερμανία, το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων είναι μόλις 7%.
Οι κοινωνικές δυνάμεις που επέβαλαν την ψήφιση του νέου φορολογικού νόμου είναι τα μεγάλα δικηγορικά γραφεία, οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι λογιστικοελεγκτικές που δεν βρίσκουν προσωπικό λόγω των χαμηλών μισθών που προσφέρουν. Επέβαλαν το νόμο για να αναγκάσουν τους αυτοαπασχολούμενους να δεχθούν τους μισθούς πείνας και τις εργασιακές σχέσεις – λάστιχο.
Ο χάρτης όσων πλήττονται συμπληρώνεται από την αποκαλούμενη «επιχειρηματικότητα ανάγκης». Βάσει αξιόπιστων μετρήσεων (ΙΟΒΕ) ένα ποσοστό που φτάνει ακόμη και το 44% δηλώνει ότι επιλέγει την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας από ανάγκη. Με άλλα λόγια, επειδή δεν βρίσκει δουλειά ως μισθωτός. Συχνά, έχοντας συμπληρώσει το χρόνο επιδότησης ως άνεργος, ανοίγει ένα εμπορικό κατάστημα για να τα βγάλει πέρα. Το παραπάνω ποσοστό διαφοροποιείται γεωγραφικά, ηλικιακά και κλαδικά. Ας φανταστούμε το μικρό εμπόριο στις ακριτικές περιοχές της Ελλάδας ή σε απομακρυσμένες συνοικίες των αστικών κέντρων.
Φορολογώντας αυτά τα στρώματα η κυβέρνηση, σαν να αμείβονται με τον βασικό μισθό, δηλαδή 10.920 ευρώ ετησίως, στην πράξη τα διώχνει από το επάγγελμα. Αυξάνει την δεξαμενή της εργατικής δύναμης και ταυτόχρονα ωθεί την συγκεντροποίηση του κεφαλαίου σε νέα ύψη. Διευκολύνει έτσι την διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου, ενώ την ίδια ώρα δείχνει τον δρόμο για το εξωτερικό στα πιο μορφωμένα τμήματα της μισθωτής εργασίας που διαθέτουν τα εφόδια. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη οξύνει έτσι το δημογραφικό πρόβλημα, για να ικανοποιήσει την αδηφαγία των πιο επιθετικών τμημάτων του κεφαλαίου.
Ο φορολογικός νόμος έρχεται να υλοποιήσει ό,τι υποσχέθηκε το Σχέδιο Πισσαρίδη, που αποτέλεσε την πρώτη ύλη για το σχέδιο αξιοποίησης του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης.
Έρχεται επίσης να αποτελειώσει ό,τι δεν πρόλαβε η πολιτική των μνημονίων: Να μειωθούν τα μεσοστρώματα που στο εξής παραδίδονται βορρά στο κεφάλαιο.
Ωστόσο, η έκταση της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα (που ανέρχεται σε 20% ακόμη και σε 26% του ΑΕΠ) δεν παύει να απαιτεί μια ξεκάθαρη τοποθέτηση.
Η φοροδιαφυγή δεν είναι ενιαίο ούτε ομοιογενές φαινόμενο.
Υπάρχει από την μια η μικρή φοροδιαφυγή που έρχεται να εξασφαλίσει τα αναγκαία, συμπληρώνοντας ένα ανεπαρκές εισόδημα στο 30% για παράδειγμα των δικηγόρων της Αθήνας, που τον προηγούμενο χρόνο δεν είχαν ούτε μία παράσταση.
Η μικρή φοροδιαφυγή συμπίπτει με την παραβατικότητα του Σταύρου στον «Άγριο Σπόρο» του Γιάννη Τσίρου, που θαυμάσαμε στο θέατρο πριν μια δεκαετία περίπου. Θύτης και θύμα μαζί ήταν ο Σταύρος. Οικεία φιγούρα και καθόλου συμπαθής, θέλει όμως πολύ υποκρισία για να τον κατηγορήσεις για την απουσία πόρων που θα επέτρεπαν την άσκηση κοινωνικής πολιτικής.
Η φοροδιαφυγή του Σταύρου από τον «Άγριο Σπόρο» και κάθε ελευθεροεπαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενου είναι ένας τρόπος να επιβιώσει. Είναι η άλλη πλευρά της κατάργησης του συνταγματικού δικαιώματος κάθε πολίτη σε αξιοπρεπή εργασία, δημόσια και δωρεάν υγεία και παιδεία. Δε νομίζω πώς και οι 158 βουλευτές της ΝΔ που ψήφισαν υπέρ του νόμου αν έπρεπε να επιλέξουν να πληρώσουν φόρους ή να εξασφαλίσουν μισθό θα επέλεγαν το πρώτο…
Η επίρριψη της ευθύνης για την φοροδιαφυγή στους καντινιέρηδες και τους αυτοαπασχολούμενους είναι σκάνδαλο γιατί παραβλέπει τις ακόλουθες πολύ πρόσφατες μαύρες τρύπες των δημοσίων εσόδων (χωρίς να προσθέσουμε τους εφοπλιστές κι άλλες πάγιες πηγές φορολογικής ασυλίας) :
- Την επίσημη, ψηφισμένη φοροαποφυγή των τραπεζιτών. Βάσει της έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδας, τον Ιούνιο του 2023 οι οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες (εκ του αναβάλλω) φορολογικές απαιτήσεις των ελληνικών τραπεζών ανέρχονταν σε 13,4 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 51% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων τους! Με άλλα λόγια, αν πλήρωναν φόρους θα έπρεπε να κλείσουν! Ο συγκεκριμένος νόμος επιβίωσε όλων των μνημονιακών και μεταμνημονιακών κυβερνήσεων: ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Όλα τα κόμματα εξουσίας επίσης στήριξαν τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών που στοίχισαν 64 δισ. ευρώ! Να που μπορεί να βρει χρήματα η ΝΔ αν θέλει να ασκήσει κοινωνική πολιτική!
- Την μείωση φόρων για το κεφάλαιο που περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του 2024 ο οποίος συζητιέται στην Βουλή. Ενδεικτικά: Μείωση φόρου χρηματιστηριακών συναλλαγών, μείωση φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου και κατάργηση φόρου στου τόκους ομολόγων. Ο ίδιος προϋπολογισμός προβλέπει αυξημένη φορολογία κατά 6 δις. ευρώ ή 11% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Είναι μια αύξηση πολλαπλάσια του ρυθμού μεγέθυνσης άρα δεν μπορεί να αποδοθεί στην φυσιολογική αύξηση των φορολογικών εσόδων.
- Παραβλέπει την χρόνια φοροδιαφυγή των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων όπως πραγματοποιείται με μια σειρά από προηγμένα εργαλεία «χρηματοοικονομικής μηχανικής» θα έλεγα, όπως είναι για παράδειγμα: Πρώτο, οι ψευδείς ενδοκοινοτικές παραδόσεις εμπορευμάτων. Δεύτερο, απάτες τύπου καρουζέλ ή κυκλικές απάτες με τη μετακύλιση του ΦΠΑ μέχρι να καταλήξει σε έναν τραπεζικό λογαριασμό και, τρίτο, των επιχειρήσεων τύπου «φοίνικας» με απώτερο στόχο την κατακράτηση ΦΠΑ μέσω αδρανοποιημένων επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα υπάρχουν και πιο παραδοσιακά μέσα για φοροαποφυγή όπως οι εξωχώριες εταιρείες ή οι shell corporations.
- Είναι επίσης οι τριγωνικές συναλλαγές. Μια προσπάθεια έγινε στην Ελλάδα να πέσει φως σε αυτή την δραστηριότητα, το πρώτο εξάμηνο του 2015, και η ίδια η Τρόικα με το Τρίτο Μνημόνιο επέβαλε την κατάργηση του νόμου και την επιστροφή στο προηγούμενο διαβλητό καθεστώς. Γιατί άραγε;
- Τέλος, το σκανδαλώδες πλαίσιο της επίσημης φορολογικής πολιτικής έρχεται στην επιφάνεια με τους επιλεκτικούς ελέγχους, όπως συμβαίνει αυτές τις ημέρες με την εφημερίδα Ντοκουμέντο, κατόπιν υποτίθεται ανώνυμων καταγγελιών. Στην πραγματικότητα κατ’ εντολήν του ίδιου του πρωθυπουργού, επειδή ενοχλείται από την κριτική που του ασκεί η εφημερίδα. Το δε πρόστιμο των 435.000 ευρώ αποτέλεσε αιτία καταδίκης των πρακτικών της ΑΑΔΕ ακόμη κι από διεθνείς οργανισμούς.
Η κυβέρνηση κατά συνέπεια εξαντλεί την αυστηρότητα της στα μικρομεσαία στρώματα ενώ ανέχεται και θωρακίζει την φοροδιαφυγή της ολιγαρχίας. Γι’ αυτό τον λόγο ο νόμος δεν είναι μόνο ταξικός, αλλά και υποκριτικός!
Σε αυτό το πλαίσιο ο Τύπος είναι μέρος του προβλήματος γιατί ελεγχόμενος κατά συντριπτική πλειοψηφία από φορολογικά ευνοημένους ολιγάρχες έχει κάθε λόγο να ρίχνει την πέτρα του αναθέματος στους αυτοαπασχολούμενους και να συντάσσεται με τον Κωστή Χατζηδάκη και την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το κυνήγι των αυτοαπασχολουμένων με την ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού (όταν για παράδειγμα αντιπαραβάλλονται τα 1.167 ευρώ του μέσου φόρου του μισθωτού με το 54% των ελεύθερων επαγγελματιών που δηλώνουν μηδενικό εισόδημα), είναι ο τρόπος των ολιγαρχών να επιβιώνουν και να εξασφαλίζουν την μακροημέρευση των δικών τους φορολογικών προνομίων.
Το άρθρο προέρχεται από εισήγηση στη διάρκεια εκδήλωσης της Kίνησης Συντακτών Περιοδικού Ηλεκτρονικού Τύπου «Εργάτες Τύπου», με θέμα την φορο-επιδρομή, την Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2023.
Λεωνίδας Βατικιώτης 