Όταν η βαρβαρότητα ντύνεται “πολιτισμός”

Ο πόλεμος της Δύσης απέναντι στο Ιράν, η πόλεμος των πολιτισμών και η «ελληνική αυταπάτη»

του Σωτήρη Λαπιέρη

Από τη γενοκτονία στη Γάζα ως την απρόκλητη επίθεση – πρώτα του Ισραήλ και έπειτα των ΗΠΑ – στο Ιράν, ένα επικίνδυνο αφήγημα επιστρέφει στην παγκόσμια πολιτική σκηνή: ο λεγόμενος “πόλεμος των πολιτισμών”. Όχι πια από περιθωριακές φωνές, αλλά από κρατικούς μηχανισμούς, στρατιωτικά επιτελεία, δυτικά ΜΜΕ και διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Ο “πολιτισμένος κόσμος” – η Δύση – φέρεται να απειλείται από το “ισλαμικό σκοτάδι”. Είτε παίρνει τη μορφή της Χαμάς είτε του Ιράν, ο εχθρός παρουσιάζεται ως μονολιθικός, φανατικός, πολιτισμικά ξένος. Ο επιθετικός πόλεμος εμφανίζεται ως αυτοάμυνα. Στην πραγματικότητα, έχουμε μια νέα σταυροφορία.

Αυτό το σχήμα επιτρέπει στη Δύση να παρουσιάζει τους πολέμους ως «προληπτική άμυνα», τις μαζικές δολοφονίες ως «παράπλευρες απώλειες», τις γενοκτονίες ως «αναγκαίο κακό». Όμως, πρόκειται για ένα ιδεολογικό μόρφωμα χτισμένο σε τρεις στρεβλώσεις: μια ιστορική παραχάραξη, μια στρατηγική υποκρισία και έναν βαθύ πολιτισμικό ρατσισμό.

Δεν υπάρχει «ισλαμικός κόσμος»

Πρώτον, δεν υπάρχει ένα ενιαίο «ισλάμ» απέναντι στη «Δύση». Το Ισλάμ είναι ένας πλουραλιστικός και εσωτερικά διαφοροποιημένος κόσμος: θρησκευτικά (σουνίτες, σιίτες, ισμαηλίτες κ.ά.), πολιτικά (λαϊκά αντιστασιακά κινήματα, αυταρχικά καθεστώτα, κοσμικά κινήματα), κοινωνικά (από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο μέχρι τις αραβοαριστερές οργανώσεις στη Δυτική Όχθη). Η ιδέα ότι όλοι αυτοί συγκροτούν έναν μονολιθικό, φανατικό, αντι-δυτικό εχθρό αποτελεί ιστορική παραχάραξη- η ανοχή που δείχνουν στα εγκλήματα του Ισραήλ πλήθος αραβικών αντιδραστικών δικτατοριών και μοναρχιών , τα οποία συνεχίζουν μαζί του business as usual, το αποδεικνύει. Αυτό το αφήγημα εξυπηρετεί μόνο όσους θέλουν να σβήσουν τις πολιτικές ρίζες των συγκρούσεων και να τις παρουσιάσουν σαν μια μεταφυσική αναμέτρηση μεταξύ «πολιτισμού και βαρβαρότητας» ή «χριστιανικής Δύσης και μουσουλμανικής Ανατολής». Εξάλλου, η Δύση επεφύλαξε την ίδια αντιμετώπιση σε όλα τα μη-δυτικά ιδεολογικά ρεύματα που κατά καιρούς επεδίωξαν να αποτινάξουν τον δυτικό αποικιοκρατικό και ιμπεριαλιστικό ζυγό στη Μέση Ανατολή, είτε ήταν ο κοσμικός αραβικός εθνικισμός, είτε ήταν κομμουνιστικά και αριστερά ρεύματα. 

Η Δύση στηρίζει σκοταδισμό όταν τη βολεύει

Δεύτερον, οι ίδιες δυνάμεις που σήμερα καταγγέλλουν τον «ισλαμικό φονταμενταλισμό» έχουν ιστορικά συνεργαστεί και στηριχθεί σε σκοταδιστικά ισλαμικά καθεστώτα και ρεύματα. Από τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και τις λοιπές πετρο-μοναρχίες του Κόλπου μέχρι τους Αφγανούς «Μουτζαχεντίν» του ’80 και την «μετριοπαθή Συριακή Αντιπολίτευση» των τζιχανιστών η Δύση όχι απλά δεν πολέμησε τον θεοκρατικό αυταρχισμό, αλλά τον χρηματοδότησε, τον εξόπλισε και τον διατήρησε. Για δεκαετίες, , οι ΗΠΑ συνεργάστηκαν με σαλαφιστικά και τζιχαντιστικά δίκτυα όταν αυτό συνέφερε τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα (βλ. Αφγανιστάν, Συρία, Λιβύη). Η εναντίωση στον σκοταδισμό είναι επιλεκτική: το πρόβλημα δεν είναι η πολιτισμική καταπίεση, αλλά η πολιτική -και γεωπολιτική- απειθαρχία. Εξάλλου, στη Συρία βλέπουμε να εξελίσσεται ακόμα μια φορά αυτό το σενάριο: «αναμορφωμένοι» τζιχαντιστές αναλαμβάνουν τις τύχες μια πολύ-πολιτισμικής και πολύ-θρησκευτικής χώρας με τραγικές συνέπειες για το λαό: από το πολύνεκρο πογκρόμ, εν είδη εθνοκάθαρσης, απέναντι στους αλαουίτες τον Μάρτιο του 2025, μέχρι την πολύνεκρη επίθεση της Κυριακής στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό από το ISIS. Η πλήρης αποσιώπηση και η απουσία καταδίκης στη Δύση αυτών των μορφών σαλαφιστικής βίας είναι τελείως ενδεικτική της ανοχής και υπόθαλψης του πραγματικού σκοταδισμού. 

Ό,τι δεν μοιάζει με τη Δυση, δεν αξίζει

Τρίτον, ο πυρήνας του αφηγήματος περί «πολιτισμικής απειλής» είναι καθαρά ρατσιστικός. Δεν προβάλλει μια υποτιθέμενη ηθική ανωτερότητα, αλλά μια κλίμακα όπου η ανθρώπινη αξία ιεραρχείται. Το μόνο που αναγνωρίζεται ως «πολιτισμός» είναι ο δυτικός, χριστιανικός, λευκός τρόπος ύπαρξης. Κάθε εναλλακτικό πολιτισμικό σχήμα είναι κατώτερο, καθυστερημένο, ακόμα και επικίνδυνο. Η απλή ύπαρξη της Παλαιστινιακής Αντίστασης ή του Ιράν ως περιφερειακής δύναμης θεωρείται απόδειξη απειλής. Η πολιτισμική διαφορά δεν αντιμετωπίζεται ως πλούτος αλλά ως τεκμήριο ενοχής.

Όπως καταγράφεται σε πληθώρα ερευνών και άρθρων, αυτή η ρητορική συνοδεύει την υποστήριξη της γενοκτονίας. Όταν τουλάχιστον 55.000 νεκροί στη Γάζα δεν προκαλούν παγκόσμια κατακραυγή αλλά εφησυχασμό, όταν η πείνα, οι μαζικοί τάφοι, οι βομβαρδισμοί νοσοκομείων δεν θεωρούνται εγκλήματα, αλλά «παράπλευρες απώλειες», τότε δεν έχουμε απλώς σύγκρουση. Έχουμε ενεργή πολιτισμική απανθρωποποίηση του αντιπάλου.

Αυτός ο «πολιτισμένος» πόλεμος είναι βαθιά βάρβαρος.

Το Ιράν ως επόμενο στάδιο της κανονικοποιημένης βίας

Η επίθεση στο Ιράν είναι το επόμενο βήμα αυτής της λογικής. Η στρατιωτική αδυναμία του Ισραήλ να καταγάγει νίκη στη Γάζα το ωθεί να εξάγει την κρίση. Η εθνοκάθαρση του Παλαιστινιακού λαού περνάει μέσα από το τσάκισμα των πολιτικών στηριγμάτων του. Το αφήγημα περί «πυρηνικής απειλής» είναι απολύτως προσχηματικό: το Ιράν δεν διαθέτει πυρηνικά, έχει υπογράψει την Συνθήκη Μη- Διάδοσης των Πυρηνικών (NPT), έχει αποδεχτεί διεθνείς ελέγχους, τη στιγμή που το ίδιο το Ισραήλ διατηρεί εδώ και δεκαετίες πυρηνικό οπλοστάσιο εκτός οποιουδήποτε διεθνούς ελέγχου. Το ζητούμενο είναι η πολιτική και στρατιωτική εξόντωση ενός κράτους που δεν υπακούει.

Και αυτή η επίθεση – όπως και η γενοκτονία στη Γάζα – χαίρει μαζικής στήριξης στο εσωτερικό του Ισραήλ. Όπως αναφέρουν πρόσφατες έρευνες, η πλειοψηφία του ισραηλινού πληθυσμού υποστηρίζει την επιθετική στρατηγική τόσο απέναντι στους Παλαιστίνιους όσο και απέναντι στο Ιράν. Η κοινωνική συναίνεση δεν είναι πρόβλημα μεμονωμένων κυβερνήσεων, αλλά ένδειξη βαθιάς ιδεολογικής μετάλλαξης: ένας ολόκληρος πληθυσμός μαθαίνει να ζει με τη γενοκτονία ως καθημερινότητα και να την υποστηρίζει ή/και να την ανέχεται.

Η στρατηγική του δυτικού ιμπεριαλισμού και η γενοκτονία

Η επίθεση των ΗΠΑ και του Ισραήλ στο Ιράν δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός, ούτε περιορίζεται σε «τοπικές εντάσεις». Αντιθέτως, ρίχνει περισσότερο φως στις πραγματικές αιτίες της γενίκευσης των πολεμικών συγκρούσεων, αλλά και του οικονομικού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Για πρώτη φορά μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ευρύτερο δυτικό ιμπεριαλιστικό μπλοκ που ηγούνται, βρίσκονται μπροστά στο ενδεχόμενο να αναδυθεί ένας νέος παγκόσμιος πόλος αμφισβήτησης της κυριαρχίας τους. Είτε μέσω της στρατιωτικής και πολιτικής ισχυροποίησης της Ρωσίας, είτε μέσω της οικονομικής και τεχνολογικής ανόδου της Κίνας, το μονοπώλιο του δυτικού ηγεμονισμού τίθεται υπό απειλή.

Γι’ αυτό και η απάντηση είναι η γενίκευση των συγκρούσεων. Η περικύκλωση της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ, η Δυτική εμπλοκή στον πόλεμο της Ουκρανίας, η ενεργή στήριξη και ο εξοπλισμός του Ισραήλ στη γενοκτονία της Γάζας, η εισβολή και η κατοχή στο Λίβανο, η επέκταση της ζώνης ισραηλινής και τουρκικής κατοχής στη Συρία, οι αεροπορικές επιδρομές στην Υεμένη, η απόπειρα εκβιασμού του Ιράν, και η αποσταθεροποίηση ολόκληρης της Μέσης Ανατολής αποτελούν κομμάτια του ίδιου σχεδίου.

Ένα σχέδιο που αποσκοπεί στο να μην αμφισβητηθεί ο έλεγχος της Δύσης σε κρίσιμους πόρους, ενεργειακούς δρόμους, στρατηγικές περιφέρειες και εμπορικά δίκτυα. Όλα αυτά εντάσσονται στη συνολικότερη στρατηγική συγκράτησης της ανάδυσης της Κίνας και ενός δυνητικού μπλοκ υπό την ηγεσία της. Ο «κίνδυνος» αμφισβήτησης της αρχιτεκτονικής της παγκόσμιας ηγεμονίας όπως τη γνώρισε ο 20ός αιώνας – δηλαδή με τις ΗΠΑ στην κορυφή και τους υπόλοιπους σε υποτελείς ρόλους- μπορεί να είναι μακριά, αλλά είναι πιο υπαρκτός από ποτέ. 

Η γενοκτονία των Παλαιστινίων, λοιπόν, δεν είναι μόνο πολιτική εξόντωσης ενός λαού. Είναι μέσο επίδειξης δύναμης και αναδιοργάνωσης της περιοχής σύμφωνα με τα συμφέροντα της ιμπεριαλιστικής Δύσης. Είναι ένα μήνυμα προς όλους τους λαούς για την έκταση που μπορεί να λάβει η καταστολή των «απείθαρχων». Η επίθεση στο Ιράν πολλαπλασιάζει αυτό το μήνυμα, καθώς δείχνει ότι τίθενται στο στόχαστρο, σε καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας, ακόμα και ολόκληρα κράτη με αποτρεπτικές δυνατότητες πολύ μεγαλύτερες από εκείνες των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων της περιοχής. 

Το διεθνές δίκαιο και η διεθνής αρχιτεκτονική που αναδύθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, υπό το βάρος της συντριβής του ναζιστικού κτήνους, την παρουσίας της ΕΣΣΔ και της αποαποικιοποίησης, δεν μπορεί να χωρέσει μια ιμπεριαλιστική Δύση που εξαπολύει ολοκληρωτική εκστρατεία ενάντια σε οτιδήποτε αμφισβητεί την κυριαρχία της. Η ασυδοσία και η ατιμωρησία με την οποία το δρα η Δύση, είναι ταυτόχρονα δείκτης της απουσίας αντίβαρων ισχύος- αντίστοιχων με όσα δημιουργήσαν τον μεταπολεμικό κόσμο- αλλά και της ανάγκης να στηριχτούν όλες οι προσπάθειες που επιδιώκουν να υψώσουν εμπόδια στην επέλαση της. 

Η Ελλάδα ως συμμέτοχος και όχι απλώς θεατής

Η Ελλάδα δεν μπορεί να παριστάνει τον παρατηρητή. Η βάση της Σούδας αξιοποιείται ήδη από τον Αμερικανικό στρατό για τον ανεφοδιασμό ισραηλινών βομβαρδιστικών, ενώ μαζί με την Αγγλική Βάση στο Ακρωτήρι της Κύπρου, συστηματικά χρησιμοποιούνται για την επιτήρηση της Γάζας και την διοχέτευση πληροφορίων και στόχων στον ισραηλινό γενοκτονικό στρατό. Τα ελληνικά εδάφη χρησιμοποιούνται ως πλατφόρμα διευκόλυνσης επιθέσεων που παραβιάζουν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο. Η πολιτική ηγεσία της χώρας, με διακομματική συναίνεση, έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε κρίκο του ευρύτερου ιμπεριαλιστικού σχεδίου που εφαρμόζεται στην περιοχή.

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας κινδυνεύει. Όχι μόνο ηθικά – αλλά και υλικά. Η συμμετοχή μας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις Ισραήλ–ΗΠΑ–ΝΑΤΟ, μας καθιστά εν δυνάμει στόχο σε περίπτωση γενικευμένης σύρραξης. Ακόμα περισσότερο, η μεταφορά των ελληνικών Patriot για την προστασία της Σούδας μετατρέπει την πιθανή εμπλοκή από έμμεση σε άμεση. Η εμπλοκή δεν είναι αφηρημένη. Είναι συγκεκριμένη. Και θα έχει συνέπειες.

Ο αγώνας είναι τώρα και είναι υπαρξιακός για τον λαό της Ελλάδας

Το ζητούμενο δεν είναι η ουδετερότητα. Το ελληνικό άρχον συγκρότημα έχει διαλέξει πλευρά- και είναι στο πλευρό της υπό αμερικάνικη ηγεσία Δύσης. Αποτελώντας μια άρχουσα τάξη που διατηρεί την οικονομική και πολιτική της εξουσία αποκλειστικά δια της λεηλασίας της χώρας, χωρίς καμία παραγωγική διάσταση, μπορεί μόνο να βασίζεται στο ρόλο του «φτωχού συγγενή» της Δύσης, που καρπώνεται τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι. Επιπλέον, το εφοπλιστικό κεφάλαιο- το πιο ισχυρό τμήμα της εγχώριας αστικής τάξης, με τις δραστηριότητες του να επεκτείνονται πλέον σε πλήθος τομέων, όπως η κατασκευή, το τουρισμός, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα ΜΜΕ- εξαρτά την ύπαρξη του από τον ρόλο του παγκόσμιου διαμετακομιστή εμπορευμάτων, που του έχει εκχωρηθεί από τις ΗΠΑ από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. 

Υπό αυτήν την έννοια, δεν μπορεί να υπάρξει λαϊκή πολιτική που να βασίζεται στις «ίσες αποστάσεις». Μόνο μια ενεργός πολιτική ρήξης με το ιμπεριαλιστικό σύστημα της γενοκτονικής επιβολής μπορεί να διαμορφώσει μια διαφορετική πορεία για τη χώρα και το λαό. Εξάλλου, ο ελληνικός λαός βίωσε το 2015- σε μικροκλίμακα- την επιβολή πολιτικών από τη Δύση ενάντια στις αποφάσεις που λάμβανε. Η Ε.Ε. και το ΔΝΤ αποτελούν οργανικά κομμάτια αυτού του ιμπεριαλιστικού συστήματος και η ελληνική περίπτωση απέδειξε περίτρανα ότι η ιεραρχία στον πλανήτη δεν αφορά μόνο της Δύση και τους υπόλοιπους, αλλά αναπαράγεται και εντός της Δύσης. Και για την Ελλάδα επιφυλάσσεται ξεκάθαρα ο ρόλος του πάτου στην εντός Δύσης ιεραρχία. 

Η προβολή της πολιτιστικής ανωτερότητας για την στράτευση της Ελλάδας στο μπλοκ της Δύσης, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη βιωμένη πραγματικότητα του λαού και της χώρας. Τα εξώφυλλα του Spiegel, τα PIGS, οι «τεμπέληδες Έλληνες» ήταν η ενδο-Δυτική εκδοχή των πολιτισμικών- και τελικά πολιτικών και οικονομικών- ιεραρχιών. Η βαρβαρότητα στρέφεται και έχει ήδη στραφεί απέναντι και στον ελληνικό λαό, τηρουμένων των αναλογιών. 

Η γενοκτονία στη Γάζα δεν ήταν εξαίρεση. Ήταν η αρχή. Η επίθεση στο Ιράν δεν είναι το τέλος. Είναι η συνέχεια. Και ο επόμενος κρίκος θα αφορά κι εμάς, εάν επιδιώξουμε μια διαφορετική πορεία για τη χώρα.