Την 26σέλιδη Δεύτερη Διακήρυξη του Γιοχάνεσμπουργκ υιοθέτησαν σήμερα οι πέντε ηγέτες της Ομάδας των χωρών BRICS κατά την τελευταία μέρα της συνόδου κορυφής στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, προσκαλώντας για ένταξη από την 1η Ιανουαρίου 2024 άλλες έξι χώρες (Αργεντινή, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Σαουδική Αραβία, Ιράν, ΗΑΕ). Η υιοθέτηση της Διακήρυξης δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Ωστόσο, οι ηγέτες των πέντε χωρών της Ομάδας (που από τον Ιανουαρίου θα γίνουν 11) έκριναν επιβεβλημένη την ανάγκη να παραμερίσουν τις επιμέρους διαφορές τους μπρος στις προκλήσεις που συνιστά η ευρύτερη, διεθνής γεωπολιτική ανακατάταξη στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία και η «οπλοποίηση» του δολαρίου και του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος για χώρες που έρχονται σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τους εταίρους τους (Ιράν, Ρωσία, κ.α.). Έτσι ενώ η επίσημη ατζέντα δεν προέβλεπε διεύρυνση της Ομάδας σε αυτή τη Σύνοδο, η απόφαση ελήφθη προκαλώντας πιθανώς νευρικότητα στις ΗΠΑ και στους πιο φανατικούς εταίρους τους.
Τα βασικά σημεία της δεύτερης διακήρυξης του Γιοχάνεσμπουργκ, είναι τα ακόλουθα:
Ενίσχυση της επωφελούς συνεργασίας στους ακόλουθους πυλώνες: πολιτικής και ασφάλειας, οικονομίας και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, πολιτισμού και συνεργασίας μεταξύ λαών για ενίσχυση «της στρατηγικής εταιρικής σχέσης για το καλό των λαών μας» μέσω «προώθησης της ειρήνης, πιο αντιπροσωπευτικής και δικαιότερης διεθνούς τάξης, ανανεωμένο και μεταρρυθμισμένο διεθνές σύστημα, βιώσιμη ανάπτυξη δίχως αποκλεισμούς».
Επιθυμία για υποστήριξη ενός «πολυμερούς συστήματος διεθνούς δικαίου υπό τις αρχές και σκοπούς της Χάρτας του ΟΗΕ» με τον τελευταίο «σε κεντρικό ρόλο ενός διεθνούς συστήματος όπου κυρίαρχες χώρες συνεργάζονται για ειρήνη και ασφάλεια, βιώσιμη ανάπτυξη, εξασφάλιση προώθησης και προστασίας της δημοκρατίας.
Ζητούν «μεγαλύτερη εκπροσώπηση» των αναδυόμενων αγορών και αναπτυσσόμενων χωρών σε διεθνείς οργανισμούς και πολυμερή φόρα με ενίσχυση του ρόλου των γυναικών σε διάφορα επίπεδα ευθυνών.
Στηρίζουν «γενική μεταρρύθμιση του ΟΗΕ συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας» προκειμένου να γίνει «πιο δημοκρατικό, αντιπροσωπευτικό, αποτελεσματικό και ικανό» με αύξηση της εκπροσώπησης αναπτυσσόμενων χωρών από Αφρική, Ασία, Λατινική Αμερική.
Επιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους «σε ανοικτό, διαφανή, δίκαιο, προβλέψιμο, δίχως αποκλεισμούς, ισότιμο και δίχως διακρίσεις, πολυμερές εμπορικό σύστημα με πυρήνα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου».
Ζητούν πρόοδο σε ένα πιο δίκαιο αγροτικό εμπορικό σύστημα προσανατολισμένο στις αγορές, ώστε να επιτευχθεί επισιτιστική ασφάλεια, προώθηση βιώσιμης γεωργίας και ανθεκτικών αγροτικών πρακτικών.
Στηρίζουν ανοικτά ένα «πιο ισχυρό Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Δίχτυ Ασφαλείας» με το «ΔΝΤ στο κέντρο του» επιδιώκοντας «την μεταρρύθμιση των χρηματοπιστωτικών θεσμών του Μπρέτον Γουντς» (δηλαδή ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα και του δολαρίου ως διεθνούς νομίσματος συναλλαγών), ώστε να υπάρχει «μεγαλύτερος ρόλος για αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες».
Εκφράζουν «ανησυχία» για τους συνεχιζόμενους πολέμους σε διάφορα σημεία της Γης. Ζητούν «ειρηνική επίλυση διαφορών μέσω διαλόγου και μέσω διαβουλεύσεων δίχως αποκλεισμούς». ¨
Αναγνωρίζουν την «σημασία αυξημένης συμμετοχής των γυναικών σε ειρηνευτικές διαδικασίες αλλά και αποτροπή συγκρούσεων».
Αναγνωρίζουν το ρόλο του ΟΗΕ και ένα πολυμερές διεθνές σύστημα για «τη διατήρηση ειρήνης και ασφάλειας».
Ζητούν πλήρη σεβασμό διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου σε περιπτώσεις συγκρούσεων αναγνωρίζοντας το ρόλο διεθνών και περιφερειακών οργανισμών στην επίλυση συγκρούσεων και τερματισμό πολέμων. Ιδιαίτερη αναφορά στις συγκρούσεις στην Αφρική όπως αυτές σε Σαχέλ, στο Σουδάν, στη Λιβύη, στο Νίγηρα, στη Δυτική Σαχάρα.
Χαιρετίζουν τις «θετικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή» για την εξομάλυνση σχέσεων μεταξύ χωρών «και χάρη στις προσπάθειες χωρών BRICS» ξεχωρίζοντας την περίπτωση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν που τα ξαναβρήκαν το Μάρτιο του 2023 με τη μεσολάβηση της Κίνας.
Ειδική αναφορά κάνουν στον πόλεμο της Συρίας (όπου ζητούν «βιώσιμη διευθέτηση της κρίσης»), στον πόλεμο της Υεμένης και εκφράζουν «βαθιά ανησυχία για την άσχημη ανθρωπιστική κατάσταση στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη».
Ζητούν να σταματήσει στην Αϊτή η εκεί επιδείνωση της «κατάστασης ασφαλείας, πολιτικής και οικονομικής κατάστασης» και εκφράζουν την ανάγκη ειρηνευτικής μεσολάβησης στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ειδική αναφορά στην ανάγκη ενίσχυσης διεθνών συνθηκών για την απαγόρευση και αποτροπή ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής, όπως τα βιολογικά, σε έμμεση πλην σαφή αναφορά στις γνωστές καταγγελίες της Ρωσίας κατά των ΗΠΑ για τα παράνομα προγράμματα βιοχημικών όπλων σε δεκάδες χώρες, μεταξύ αυτών και η Ουκρανία.
Δεν ξεχνούν το Ιράν και το πυρηνικό του πρόγραμμα ζητώντας να λυθεί «ειρηνικά και με διπλωματικά μέσα» οποιαδήποτε σχετική διένεξη.
Καταδικάζουν την «τρομοκρατία κάθε μορφής και εκδήλωσης όπου και όποτε και από οιονδήποτε διαπραχθεί».
Αναφορά εκτενείς γίνεται στο ρόλο της Ομάδας των 20 ισχυρότερων οικονομικά χωρών (G20) θεωρώντας πως θα πρέπει να συνεχίσει να παίζει ρόλο ως «βασικό, πολυμερές φόρουμ σε τομείς διεθνούς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής συνεργασίας ανεπτυγμένων και αναδυόμενων αγορών».
Σε σχέση με την ψηφιοποίηση της οικονομίας θεωρούν πως παίζει «δυναμικό» ρόλο στη «διεθνή οικονομική ανάπτυξη» και χαιρετίζουν τη θέσπιση της «Ομάδας Εργασίας Ψηφιακής Οικονομίας των BRICS».
Επιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους στην Αφρικανική Ατζέντα 2063 και στις προσπάθειες αφρικανικής ολοκλήρωσης μέσω της Αφρικανικής Ηπειρωτικής Περιοχής Ελεύθερου Εμπορίου.
Πρεσβεύουν «ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Ομάδας BRICS» για τη δημιουργία νέων ευκαιριών «επιτάχυνσης της βιομηχανικής ανάπτυξης» αναγνωρίζοντας παράλληλα το σημαντικό ρόλο μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Διαβεβαιώνουν πως θα αυξήσουν τις προσπάθειες για την «κατάργηση της παιδικής εργασίας» στη βάση της Έκκλησης του Ντέρμπαν ώστε να επιτευχθεί πρόοδος και για μία «παγκόσμια κοινωνική προστασία για όλους ως το 2030».
Αναγνωρίζουν τα οφέλη από «γρήγορα, προσιτά, διαφανή, ασφαλή και δίχως αποκλεισμούς συστήματα πληρωμών» αναθέτοντας στους υπουργούς Οικονομικών της Ομάδας BRICS να υποβάλλουν έκθεση με τις προτάσεις τους το 2024 στην επόμενη σύνοδο γύρω από «θέμα τοπικών νομισμάτων, οργάνων πληρωμών και πλατφορμών». Χαιρετίζουν παράλληλα το σημαντικό ρόλο της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS και τη διαχείρισή της από την πρόεδρο, Ντίλμα Ρούσεφ.
Εκφράζουν την αντίθεσή τους στους εμπορικούς φραγμούς «υπό το πρόσχημα κλιματικής αλλαγής που επιβάλλουν ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες» και ζητούν εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη βελτίωση συλλογικής δυνατότητας καταπολέμησης και αποτροπής παγκόσμιων επιδημιών, πανδημιών. Επαναλαμβάνουν τη σημασία της συνεργασίας στη διαχείριση καταστροφών και προβλημάτων από την κλιματική αλλαγή.
Κάνουν σχέδια για συνεργασία στο Διάστημα, ενώ τονίζουν τον «θεμελιώδη ρόλο πρόσβασης στην Ενέργεια» και την «ενεργειακή ασφάλεια» μέσω και της «ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των χωρών BRICS», ενώ δεν λείπουν και αναφορές σε ανάπτυξη της εκπαίδευσης και των επαγγελματικών δεξιοτήτων και κατάρτισης νέων εργαζομένων, με την προώθηση «ψηφιακού μετασχηματισμού της εκπαίδευσης».
Στο 91ο σημείο της διακήρυξης ανακοινώνεται η απόφαση διεύρυνσης της Ομάδας με την χορήγηση πρόσκλησης για ένταξη της Αργεντινής, της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ, από 1η Ιανουαρίου 2024 ενώ τέλος επιβεβαιώνεται πως η επόμενη σύνοδος (16η) θα γίνει στη ρωσική πόλη Καζάν (πιθανώς τον Οκτώβριο) το 2024.
Είναι φανερό πως μέχρι το επόμενο ραντεβού στη Ρωσία έχουμε να δούμε και να γίνουν πολλά σε επίπεδο διεργασιών και ανακατατάξεων…
