Δυο επιλογές
του Δημήτρη Καλτσώνη
καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου
Πάντειο Πανεπιστήμιο
εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 23/9/2020
Δυο επιλογές υπάρχουν ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ όπου θα συζητηθούν οι σχέσεις της με την Τουρκία. Η πρώτη είναι να ακολουθήσει η Ελλάδα τη γραμμή της ΕΕ, στην πραγματικότητα δηλαδή αυτή της Γερμανίας. Μπορεί βέβαια να υπάρξουν επιμέρους μικρές αλλά όχι ουσιαστικές διαφοροποιήσεις της ελληνικής πλευράς, που δεν θα αλλάζουν την ουσία.
Η γραμμή αυτή έχει ως θεμέλιο την άποψη ότι η χώρα μας ούτε έχει τη δυνατότητα αλλά ούτε πρέπει να αποστασιοποιηθεί από τη Γερμανία και την ΕΕ. Υποστηρίζει ότι οι δυνάμεις της Ελλάδας είναι συγκεκριμένες και ότι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της μπορεί να γίνει μόνο ακολουθώντας την πολιτική των ισχυρών.
Στο πλαίσιο αυτής της άποψης η Ελλάδα πρέπει να συνηγορήσει στη δημιουργία ειδικής σχέσης ΕΕ – Τουρκίας, που προωθεί η Α. Μέρκελ, και πάνω εκεί να επιδρά ώστε να χαλιναγωγήσει την επιθετικότητα του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος. Όμως, η πολιτική αυτή δεν είναι καινούργια. Είναι ταυτόσημη με την πολιτική της διακυβέρνησης Σημίτη. Έτσι και τότε, η κυβέρνηση Σημίτη προσδοκούσε ότι θα κατευνάσει την Τουρκία με το δέλεαρ της ΕΕ.
Η πολιτική κατευνασμού είναι γενικά επικίνδυνη και αυτό έχει αποδειχθεί ιστορικά με κορυφαίο παράδειγμα την πολιτική κατευνασμού του Χίτλερ. Αν κάποιες φορές μπορεί να αποδώσει κάτι, είναι μόνο όταν λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις στρατηγικές επιδιώξεις της άλλης πλευράς. Η οικονομικά και πολιτικά κυρίαρχη τάξη της Τουρκίας έχει όμως σταθερή πολιτική επιδίωξη εδώ και δεκαετίες την αναθεώρηση του status quo στην περιοχή. Ειδικά μετά τη διακυβέρνηση Ερντογάν και την ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη, οι επιδιώξεις αυτές είναι όχι απλά εμπεδωμένες αλλά έχουν διευρυνθεί.
Η κατάληξη της πολιτικής Σημίτη ήταν τα Ίμια, η Μαδρίτη και το Ελσίνκι όπου για πρώτη φορά η ελληνική πλευρά αναγνώρισε περισσότερες της μιας (υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ) διαφορές. Δηλαδή έμμεσα αναγνώρισε την ατζέντα των διεκδικήσεων τη Τουρκίας. Σήμερα, με τις αντιθέσεις ανάμεσα στις μεγάλες και στις περιφερειακές δυνάμεις να οξύνονται στο έπακρο, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να έχουμε μια ακόμη πιο ολέθρια κατάληξη αφού η χώρα μας γίνεται έτσι πιόνι στις αντιπαραθέσεις των ισχυρών. Ο δρόμος της πρόσδεσης και υποταγής στους ισχυρούς οδηγεί αποδεδειγμένα στην απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Ήδη Γερμανία και ΗΠΑ μας οδηγούν, ως πρώτο βήμα, σε έναν εφόλης της ύλης (των τουρκικών διεκδικήσεων) διάλογο με την Τουρκία.
Υπάρχει όμως και η άλλη επιλογή. Αυτή της εθνικής ανεξαρτησίας και της απεμπλοκής από τα παζάρια και τις επιδιώξεις της Γερμανίας, της ΕΕ, των ΗΠΑ. Ένα πρώτο βήμα στη λογική αυτή θα ήταν να μπλοκαριστούν όλες οι αποφάσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ όσο δεν ικανοποιούνται οι ελληνικές θέσεις περί σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Ένα ηχηρό βέτο, όπως της Κυπριακής Δημοκρατίας ενάντια στις κυρώσεις της ΕΕ για τη Λευκορωσία, θα μπορούσε να αποτελέσει μια μικρή πρόγευση στην παραπάνω κατεύθυνση.