Πολιτικά σημειώματα | Ιανουάριος 2024. Ευημερία των αριθμών αλλά όχι των ανθρώπων

Η συζήτηση για την οικονομία μας ενδιαφέρει πρωτίστως για να δούμε πως τα ζητήματα/ προβλήματα της μετατρέπονται είτε σε κοινωνικές εκρήξεις και αύξηση της διάχυτης δυσαρέσκειας είτε σε κοινωνικές συναινέσεις και ανοχές. Η πραγματική οικονομία δεν είναι προϋπολογισμοί και αριθμοί προβλέψεων ή στατιστικών. Η πραγματική οικονομία βρίσκεται στις τσέπες, στα οικογενειακά τραπέζια, στην αγορά, στην ικανότητα, τη δυνατότητα και την προσδοκία για την επιβίωση και την ποιότητα ζωής. Είναι σαφές ότι για εμάς σαν κομμουνιστική Αριστερά, δεν μας ενδιαφέρει η ευημερία των αριθμών αλλά των ανθρώπων.

Κριτήριο για τους προοδευτικούς και αριστερούς ανθρώπους είναι η οικονομική πραγματικότητα των λαϊκών στρωμάτων και βεβαίως η σχέση αυτής της πραγματικότητας με την αντίστοιχη των αστικών στρωμάτων. Πάνω σε αυτή την πραγματικότητα προβάλλονται αιτήματα και διεκδικήσεις, στηρίζεται η προπαγάνδα και η κινητοποίηση/ενεργοποίηση των μαζών, πάνω σε αυτό το πεδίο –που βεβαίως δεν είναι το μοναδικό- ασκείται η πολιτική αποκάλυψη καταγγελία και στοχοποίηση πολιτικών δυνάμεων κυβέρνησης και κράτους.

Το κυβερνητικό αφήγημα εμφανίζεται τόσο αισιόδοξο, όσο και πολύ αποτελεσματικό. Μείωση της ανεργίας, ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας από τους διεθνείς οίκους, αύξηση κατώτατου μισθού, αύξηση των δημοσίων εσόδων, υψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης από τις μεγάλες χώρες της ΕΕ. Αλλά το κυβερνητικό αφήγημα δεν βάζει στους υπολογισμούς της ότι ακόμα λειτουργεί αυθόρμητα η ορμή μετά τα μνημόνια και την κρίση, ηθελημένα ξεχνά την στασιμότητα έως και την ύφεση στις μεγάλες χώρες της ΕΕ λόγω ενεργειακού προβλήματος και προσανατολισμού, ξεχνά ότι η αύξηση των δημοσίων εσόδων έχει να κάνει περισσότερο με τον πληθωρισμό, δεν μετράει ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού και γενικά των αμοιβών εξατμίστηκε με τον πληθωρισμό και την ακρίβεια (δεν είναι καθόλου τυχαία και η μείωση των καταθέσεων, όταν επί τρία χρόνια είχαμε αύξηση –προφανώς από την επαναεισαγωγή χρημάτων που μετανάστευσαν στην κρίση), αλλά κυρίως σιωπά μπροστά στην έννοια της ευημερίας. Υπάρχει ευημερία και δεν την βλέπουμε; Ευημερούν οι Έλληνες και αν ναι, ποια κοινωνικά στρώματα; Ο τουρισμός, η οικοδομή και το real estate πράγματι πήγαν καλά (για μια ακόμα χρονιά) και έφεραν αποδόσεις, σε όλους όσους κινούνται μέσα ή βοηθητικά σε αυτές τις δραστηριότητες. Όμως στην πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων επικρατεί ο φόβος της ακρίβειας και οι χαμηλές έως μηδενικές προσδοκίες.

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει να αντιμετωπίσει άμεσα και μακροπρόθεσμα προβλήματα (που έχουν να κάνουν κυρίως με το χρέος και την δαμόκλειο σπάθη του 2032 όπου από τότε θα συνυπολογίζονται και οι τόκοι του που σήμερα βρίσκονται σε αναβολή και θα αυξήσουν το χρέος κατά 25 δισ ανεβάζοντάς το περίπου στα 380 δισ), έχοντας επιλέξει να συνεχίσει στον υπάρχοντα προσανατολισμό της οικονομίας και με σκληρό δεδομένο το «ανήκομεν στη δύση».

Βαδίζει για το 2024 έχοντας προαναγγείλει ένα μεταμνημονιακό αστικό εκσυγχρονισμό, που περιλαμβάνει: Α) μείωση της φοροδιαφυγής-στοχοποιώντας ελεύθερους επαγγελματίες και αυξάνοντας την χρήση ηλεκτρονικού χρήματος που είναι ελέγξιμο. Ταυτόχρονα δεν ακουμπά την άμεση φορολογία, αλλά κρατάει υψηλά τους έμμεσους φόρους που είναι και κοινωνικά άδικοι. Β) Κτηματολόγιο και χωροταξικό σχεδιασμό με μείωση της γραφειοκρατίας για τη διευκόλυνση επενδύσεων στη γη και γενικά στο real-estate. Γ) Μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος για να συρρικνώσει τις χρονοβόρες διαδικασίες και αποφάσεις. Δ) Ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της δημόσιας διοίκησης με στόχο κέρδος στο χρόνο και μείωση απασχόλησης. Ε) Συνέχεια των ιδιωτικοποιήσεων με λοκομοτίβα την παιδεία και την υγεία και προσέλκυση επενδύσεων που ακόμα βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο της ΕΕ.

Φαίνεται προς το παρόν να μην έχει κανένα πολιτικό και κοινωνικό αντίπαλο, επίσης δεν έχει ένα σύμφωνο σταθερότητας που άμεσα να τον πνίγει (εξαιρέθηκαν οι εξοπλιστικές δαπάνες από τα ελλείμματα, μείωση του ελληνικού χρέους μόνο 1%, όταν εκτιμάται ότι θα τρέχει η ελληνική οικονομία με πάνω από 2,4% κλπ). Όμως δεν είναι ακριβώς ρόδινα και ευτυχισμένα τα πράγματα και αυτό έχει αποδειχθεί στο πρόσφατο παρελθόν. Καιρικά φαινόμενα συν το διαλυμένο μνημονιακό κράτος (Τέμπη, πλημμύρες Θεσσαλία, πυρκαγιές σε Έβρο, Εύβοια, Ρόδος κλπ), σοκάρουν την οικονομία, είτε άμεσα είτε μακροπρόθεσμα. Ο πόλεμος και η αντιπαράθεση Δύσης Ανατολής (βλέπε Ουκρανία και Παλαιστίνη) έχουν άμεση σχέση και δημιουργούν σκληρές συνέπειες στην αύξηση του πληθωρισμού και της ακρίβειας.

Βρισκόμαστε σε μια παγκόσμια στιγμή όπου έχουμε και απειλούνται ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις που αναστατώνουν την εμπορική αλυσίδα και τον εφοδιασμό με άμεσες συνέπειες σε πληθωρισμό και ακρίβεια (βρίσκεται σε εξέλιξη η αναμέτρηση μεταξύ των σιιτών Χούθι της Υεμένης και των ΗΠΑ, στην Ερυθρά θάλασσα, αναμέτρηση που είναι δυνατόν να προκαλέσει αντίστοιχο σοκ με τον covid, τόσο ενεργειακά όσο και εμπορικά).

Ζούμε μια ορατή και αόρατη σύγκρουση μεταξύ των δύο κόσμων, δυτικού και ανατολικού που συνοδεύεται και από τοπικές και περιφερειακές οικονομικές εντάσεις που μπορούν να επιφέρουν και κρίσεις, καθώς και από μια μερική αποπαγκοσμιοποίηση. Είναι ομολογουμένη η κρίση ακινήτων στην Κίνα που συνεπάγεται και τραπεζική στήριξη των κατασκευαστικών κολοσσών, είναι καταγεγραμμένη ευρέως και σε μεγάλο εύρος η πτώση της αξίας των εμπορικών ακινήτων (και λόγω αύξησης της τηλεργασίας) στις μητροπόλεις των ΗΠΑ, καθώς και ο φόβος της μεγάλης επιστροφής της ανεργίας. Στη Γερμανία, τα νέα από το ενεργειακό πρόβλημα για την βαριά της βιομηχανία είναι άσχημα και η ανταγωνιστικότητα της αυτοκινητοβιομηχανίας της που αποτελεί την λοκομοτίβα της ανάπτυξής της πλήττεται, τόσο από την πλευρά των Κινέζων/Κορεατών όσο και από την πλευρά της Ινδίας που φαίνεται πως θα ηγηθεί για το 2024 της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Σε όλα αυτά πρέπει να συνυπολογισθεί και το οικονομικό βάρος από την πράσινη μετάβαση που έχει επιβληθεί σαν κεντρική πολιτική για την ΕΕ. Μια πολιτική που αφαιμάζει την οικονομία της Ελλάδας γιατί η τέτοιου προσανατολισμού και είδους πράσινη μετάβαση είναι πέρα από εισαγόμενη και κοστοβόρα.

Οι ανησυχίες για τον πληθωρισμό- όχι μόνο για την χώρα μας αλλά και για το σύνολο της ΕΕ- δεν είναι καθόλου υπερβολικές, αν συνυπολογισθούν όλα τα παραπάνω και βεβαίως το γεγονός ότι στη χώρα μας απουσιάζει ένας ικανός και αποτελεσματικός κρατικός ελεγκτικός μηχανισμός.