«Σε περίοδο ακμής η Κριμαία, ανεπηρέαστη από τις κυρώσεις», συνέντευξη του Γκ. Μουράντοβ στον Λ. Βατικιώτη

Ο Δρ. Γκεόρκι Μουράντοφ δεν κρύβει την υπερηφάνεια του για την Κριμαία, παρότι δεν φαίνεται άνθρωπος που του αρέσουν τα μεγάλα λόγια και οι υπερβολές. Επί Σοβιετικής Ένωσης είχε υπηρετήσει στην πρεσβεία της Μόσχας στην Αθήνα, σήμερα είναι αναπληρωτής πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Κριμαίας και μόνιμος αντιπρόσωπος της στον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντίμιρ Πούτιν. Επίσης, έχει διατελέσει πρόεδρος των Συνδέσμων Φιλίας της Ρωσίας με την Ελλάδας και την Κύπρο, ενώ τώρα τελεί υπό καθεστώς κυρώσεων καθώς συγκαταλέγεται στους κρατικούς αξιωματούχους στους οποίους η ΕΕ έχει υποβάλει κυρώσεις.

Στη συζήτηση που πραγματοποιήσαμε μαζί του στην Μόσχα, και παρουσιάζουμε στη συνέχεια ολοκληρώνοντας το οδοιπορικό μας στη Ρωσία, μιλήσαμε για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τις εθνικές μειονότητες και κυρίως για την Κριμαία: τα όσα υπέστη επί Ουκρανίας κι όσα συμβαίνουν σήμερα.

Για να γίνει κατανοητή η ιδιαιτερότητα της Κριμαίας αρκούν τρεις ημερομηνίες που αποτελούν κορυφαίους σταθμούς και συμπυκνώνουν την ιστορία της χερσονήσου της Κριμαίας ή Ταυρίδας όπως αποκαλείται ακόμη και σήμερα από πολλούς, κυρίως Έλληνες της Ρωσίας:

Η πρώτη ημερομηνία είναι το 1954 όταν ο γεννημένος στην Ουκρανία ηγέτης της ΕΣΣΔ Νικίτα Χρούτσεφ παραχώρησε στην Ουκρανία την Χερσόνησο που ενώθηκε με την ρωσική αυτοκρατορία επί της τσαρίνας Αικατερίνης το 1783, ως περιοχή της Ταυρίδας. Η ταυτότητά της Κριμαίας είναι αξεδιάλυτα συνδεδεμένη με τη Ρωσία όχι μόνο για λόγους ιστορικούς. Αλλά επίσης επειδή αποτελώντας  την βάση για τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας, που εξασφάλιζε την προβολή ναυτικής ισχύος της Ρωσίας στην Μεσόγειο, ο πληθυσμός της Κριμαίας συνδέεται άμεσα και υλικά με την Ρωσία. Κάτι που φάνηκε και στα μετέπειτα δημοψηφίσματα.

Δεύτερη ημερομηνία σταθμός για την Κριμαία είναι η 20^η Ιανουαρίου 1991 όταν οι κάτοικοι της χερσονήσου αποφάσισαν με πλειοψηφία 94% (1,34 εκ. ψήφοι) την επαναφορά της Αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κριμαίας που ιδρύθηκε το 1921 και διαλύθηκε το 1954. Αποφάσισαν επίσης την  συμμετοχή της Κριμαίας στην Ένωση που θα αναδυόταν από τα συντρίμμια της ΕΣΣΔ ως μια ανεξάρτητη οντότητα, διακριτή από την Ουκρανία. Όταν η ετυμηγορία των κατοίκων της Κριμαίας έφτασε στον ΟΗΕ τα περισσότερα από τα μέλη του απείχαν, ενώ από τα παριστάμενα μια πλειοψηφία μόνο 36 κρατών ψήφισε υπέρ της αναγνώρισης του αποτελέσματος. Επειδή όμως δεν ήταν η πλειοψηφία των χωρών ποτέ το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν αναγνωρίστηκε.

Τέλος, τρίτος σταθμός είναι η 16^η Μαρτίου 2014 όταν σε δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στην Κριμαία, με τη συμμετοχή 130 διεθνών παρατηρητών από 23 χώρες, το 96,77% των ψηφοφόρων από το 83,1% όσων ψήφισαν επέλεξε την επανένωση της Κριμαίας με την Ρωσία απορρίπτοντας την ένωση με την Ουκρανία που ήταν η δεύτερη επιλογή του δημοψηφίσματος. Την επομένη κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της χερσονήσου και την μεθεπόμενη, στις 18 Μαρτίου, η ένταξή της στην Ρωσική Ομοσπονδία.

• Πώς επηρέασε την Κριμαία το πραξικόπημα του Μεϊντάν στην Ουκρανία, με το οποίο ανατράπηκε ο νόμιμα εκλεγμένος πρόεδρος, Βίκτορ Γιανουκόβιτς;
• Αμέσως μετά το πραξικόπημα η Κριμαία άρχισε να κατακλύζεται με αφίσες και συνθήματα, για παράδειγμα «Να κρεμάσουμε τους Ρώσους». Ο απειλές δεν περιορίζονταν στα λόγια. Το Κίεβο έστειλε τον Δεξιό Τομέα να αναλάβει δράση στην Κριμαία, αλλά εμείς είμασταν έτοιμοι. 12.000 πολιτοφύλακες είχαν πάρει θέση να τους αντιμετωπίσουν, κι έτσι δεν κατάφεραν ποτέ να φτάσουν στην Κριμαία.  

• Τι αντιδράσεις προκάλεσε η ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας και η ένταξή της στην Ρωσική Ομοσπονδία;
• Η άμεση αντίδραση ήταν η διακοπή της παροχής νερού στην Κριμαία μέσω της διώρυγας της Βόρειας Κριμαίας, απ’ όπου περνούσε το 85% του νερού από τον Δνείπερο, η ανατίναξη των πύργων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου. Όλα αυτά αντιμετωπίστηκαν αμέσως με τη συνδρομή της Ρωσίας, που έχει αφιερώσει πολλούς πόρους για την αναγέννηση της περιοχής κατασκευάζοντας γέφυρα, αεροδρόμιο κι άλλες υποδομές. Λάβετε υπόψη σας επίσης ότι οι Ουκρανοί ποτέ από το 1991 μέχρι το 2014 δεν έχτισαν το παραμικρό στην χερσόνησο.

• Η αντιμετώπιση της Κριμαίας από την Δύση σαν κατεχόμενη περιοχή τι επιπτώσεις έχει για την Χερσόνησο και τους κατοίκους της;
• Οκτώ λιμάνια της Κριμαίας, κατόπιν απαίτησης της Ουκρανίας, δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν εξαγωγές. Επίσης, οι κάτοικοι της Κριμαίας δεν μπορούν να ταξιδέψουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Έλληνες δεν μπορούν να πάνε στην Ελλάδα, οι Γκότοι δεν μπορούν να ταξιδέψουν στην Γερμανία, κοκ. Πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, πολύ περισσότερο επειδή οι απαγορεύσεις αφορούν επίσης το πεδίο της μόρφωσης, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού ακόμη και του αθλητισμού.

• Ποια στάση κράτησαν οι Έλληνες της Κριμαίας;
• Στην Χερσόνησο ζουν περίπου 6.000 Έλληνες, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν συγγενείς στην Ελλάδα. Υπήρχαν πολλοί περισσότεροι αλλά έφυγαν μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ.

Οι Έλληνες όπως κι άλλες εθνότητες που ζούσαν στην Κριμαία ανέκαθεν υποστήριζαν την ανεξαρτητοποίηση από την εθνικιστική Ουκρανία, επειδή είχε ταυτιστεί με την παραβίαση στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για την παραβίαση αυτών των δικαιωμάτων σε άλλες ηπείρους κι εποχές διαμαρτυρόταν επίσης κι η ΕΕ. Στην περίπτωση της Ουκρανίας ωστόσο σιώπησε…

Η περίπτωση των Τατάρων

Μια ξεχωριστή περίπτωση εθνότητας που κατοικεί στην Κριμαία, μαζί με Ρώσους, Έλληνες, Αρμένιους, Αζέρους, Λευκορώσους, Εβραίους, Ιταλούς και πολλούς άλλους, είναι οι Τάταροι. Οι Τάταροι λόγω της μαζικής συνεργασίας τους με τους Ναζί στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο εναντίον των Σοβιετικών, ακόμη και κατά την διάρκεια της ηρωικής (αν και παραγνωρισμένης) πολιορκίας της Σεβαστούπολης, με το τέλος του πολέμου υπέστησαν διώξεις και κυρίως βίαιο εκτοπισμό στο Ουζμπεκιστάν. Απερίφραστα επρόκειτο για εκδικητική τιμωρία που οδήγησε στην εξόντωση κυρίως αθώων ανθρώπων.

Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ και η Ουκρανία ωστόσο κατηγορούν την Ρωσία και την Κριμαία ότι συνεχίζει ακόμη και σήμερα την πολιτική των διακρίσεων σε βάρος των Τατάρων. Το πόσο ψηλά βρίσκεται το θέμα των Τατάρων στην ατζέντα της Δύσης φαίνεται από το γεγονός ότι η Ουκρανία συμμετείχε στην γελοιότητα της Γιουροβίζιον το 2016 με ένα τραγούδι που υμνούσε τους Τάταρους και θύμιζε τις διώξεις τους. Ο τίτλος του τραγουδιού ήταν μάλιστα «1944»! Τη χρονιά εκείνη όμως ακόμη μαίνονταν οι μάχες του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου και οι Τάταροι συνεργάζονταν με τους Ναζί! Το τραγούδι επομένως μάλλον υμνούσε τη συνεργασία με τους Ναζί κι όχι τα θύματα των μεταπολεμικών άδικων διώξεων…

• Υφίστανται πράγματι διώξεις οι Τάταροι της Κριμαίας;
• Επί Ουκρανίας, μέχρι και το 2014 ποτέ δεν είχαν αναγνωριστεί τα δικαιώματα των Τατάρων στην Κριμαία, χωρίς να υπάρχει καμία αντίδραση από τη Δύση. Όταν πέρασε η Κριμαία στην Ρωσία αμέσως και με νόμο αναγνωρίστηκε η γλώσσα των Τατάρων που αποτελούν το 13% των κατοίκων της Κριμαίας. Η γλώσσα τους διδάσκεται σε σχολεία, χρησιμοποιείται στα ΜΜΕ, ενώ ελεύθερα και με κρατική επιδότηση μάλιστα χρησιμοποιείται στο θέατρο και τις τέχνες. Υπάρχουν ακόμη και μουσεία Τατάρων όπου διασώζεται η ιστορία τους.

Σε όλη την έκταση της Ρωσικής Ομοσπονδίας εκδίδονται και διδάσκονται 60 αλφάβητα! Με αυτό τον τρόπο σώσαμε 200 διαφορετικές γλώσσες. Σε ποια άλλη χώρα του κόσμου εφαρμόζεται στην πράξη τέτοια πολιτική προστασίας των διαφορετικών πολιτισμών, γλωσσών και εθίμων;

Θυμάμαι μια φορά είχα δεχτεί φυλές Ινδιάνων από τις ΗΠΑ που μου περιέγραφαν την προσπάθεια που καταβάλλεται σήμερα για την διάσωση του πολιτισμού τους. Εγώ όμως τους ρώτησα αν έχουν γραπτά αλφάβητα με την γλώσσα τους κι η απάντηση ήταν αρνητική…

Οικονομικές κυρώσεις

Για να φτάσουμε στο γραφείο του Δρ. Μουράντοβ στο κέντρο της Μόσχας, υποστήκαμε την μεγάλη κίνηση στους δρόμους, που ήταν ακόμη μεγαλύτερη μπροστά από τα εμπορικά καταστήματα της Μόσχας. Ο κόσμος που ψώνιζε και οι δυτικές φίρμες που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται σε όλη την Ρωσία δηλώνουν ότι κάτι δεν πήγε …καλά, μα καθόλου …καλά για την Δύση με τις οικονομικές κυρώσεις που επέβαλε από την επομένη κιόλας του πολέμου, ελπίζοντας να γονατίσουν οικονομικά την Ρωσία. Δηλωτικό στοιχείο της αποτυχίας των κυρώσεων είναι ότι η Ρωσία για το 2023 αναμένεται να έχει, βάσει προβλέψεων του ΔΝΤ, μεγέθυνση 2,3%, ενώ η Γερμανία θα αντιμετωπίσει ύφεση κατά 0,4%…

• Πώς ερμηνεύετε την εξέλιξη των κυρώσεων;
• Η Σοβιετική Ένωση ζούσε επί 70 σχεδόν χρόνια υπό καθεστώς κυρώσεων. Από τότε αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές. Σήμερα, η εκτίμηση που είχαν οι Ευρωπαίοι για την Ρωσία (ότι είναι το «βενζινάδικο της Ευρώπης») αποδείχθηκε βαθιά λανθασμένη. Η Ρωσία είναι αυτάρκης και μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς να έχει ανάγκη εξωτερική βοήθεια. Βαθιά λανθασμένη αποδείχθηκε η εκτίμηση των Ευρωπαίων και για τις ίδιες τους τις χώρες. Κι έτσι οι ΗΠΑ κατέστρεψαν την Ευρώπη με τις κυρώσεις!

Ανεξαρτήτως των επιπτώσεων των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία, πάγια θέση μας είναι ότι βρίσκονται σε αντίθεση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τις κυρώσεις απορρίπτει ακόμη κι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Επίσης, οι κυρώσεις ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες αποτελούν αντικείμενο καταδίκης στο Οικονομικό Φόρουμ της Γιάλτας που οργανώνουμε κάθε χρόνο από το 2015 με την συμμετοχή επιχειρηματιών και πολιτικών, πχ υπουργών, από πολλές χώρες του κόσμου, ακόμη κι από την Ευρώπη. Οι λαοί της Ευρώπης απορρίπτουν την πολιτική των κυρώσεων.

• Γιατί, κατά τη εκτίμησή σας, η ΕΕ δέχθηκε να εφαρμόσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ανακοινώνοντας μάλιστα κάθε 2-3 μήνες κι ένα επιπλέον πακέτο, παρότι όχι μόνο αποδείχθηκαν άσφαιρες, αλλά πρωτίστως βλάπτεται η ίδια;
• Γιατί η Ευρώπη βρίσκεται σε νεοαποικιακή εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να πολεμήσουν την Ρωσία όχι μόνο μέχρι τελευταίου Ουκρανού, αλλά ακόμη μέχρι και τελευταίου Ευρωπαίου! Κι αυτό οι Ευρωπαϊκές ηγεσίες το δέχονται όταν είναι πρόθυμες να πληρώνουν το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο που συνεχίζει να ρέει στην ΕΕ μέσω Ινδίας 2 φορές ακριβότερα σε σχέση με την περίοδο πριν τις κυρώσεις…

Η Ρωσία αντίθετα αναπτύσσεται όπως και η Κριμαία. Με μια ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή, που αναδεικνύει την αρχαία ιστορία μας, υποδεχόμαστε κάθε χρόνο όλο και περισσότερα εκατομμύρια τουριστών από την Κίνα, την Ασία, την Μέση Ανατολή αλλά και την Ευρώπη…