Ατομικές ελευθερίες ή δημόσια υγεία; Ο διάβολος κρύβεται στη «πολεμική οικονομία».
του Διονύση Περδίκη
Κατά το ξέσπασμα της παρούσας κρίσης της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα μας, τοποθετηθήκαμε με ένα εκτενές άρθρο, στο οποίο ισχυριστήκαμε ότι η πανδημία αποτελεί αφορμή και ταυτόχρονα μορφή μιας νέας, και οξυμένης, φάσης της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης[1], καθώς και ότι η απάντηση του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, είναι αυτή της «πολεμικής οικονομίας»[2].
Στο ίδιο άρθρο ασκήσαμε κριτική στις οργανώσεις του λαϊκού κινήματος, καθώς και στις κομμουνιστικές και ριζοσπαστικές οργανώσεις που παρεμβαίνουν σε αυτό, για την αμήχανη και διστακτική παρέμβαση στις εξελίξεις, και την αδυναμία υπέρβασης χρόνιων αδυναμιών, ιδιαίτερα ως προς την έλλειψη συντονισμού και κοινής δράσης και την υποτίμηση της οργανωτικής δουλειάς στο λαϊκό κίνημα[3]. Καταλήγαμε με μερικές προτάσεις[4] στο πνεύμα της ανακοίνωσης του Συντονισμού Δράσης και Διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων[5].
Στη συνέχεια αρθρογραφήσαμε και για τη συγκεκριμένη απάντηση που θα έπρεπε να δοθεί από το εργατικό και λαϊκό κίνημα (ε.λ.κ.) μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας, με τη συγκεκριμένη πολιτική και νομική μορφή που πήρε, που αντικειμενικά αποτέλεσε μια ποιοτική τομή στην κυβερνητική πολιτική ενάντια στη πανδημία[6]. Στο άρθρο εκείνο κάναμε μια πρώτη προσπάθεια να απομπλέξουμε τη συζήτηση από το ψευτοδίλημμα μεταξύ ατομικών ελευθεριών και προστασίας της δημόσιας υγείας[7]. Ακολούθησε η σχετική ανακοίνωση του Συλλόγου Μαρξιστικής Σκέψης «Γ. Κορδάτος»[8] στο ίδιο πνεύμα.
Συνολικά, όμως, πέρασε πάνω από μια εβδομάδα στην οποία, πέρα από τις καλοπροαίρετες προθέσεις όλων των πλευρών, πέρα και από το αμφιλεγόμενο του ενός ή του άλλου συνθήματος[9], ή από αποσπασματικές, συμβολικού τύπου κυρίως, κινητοποιήσεις, από δυνάμεις που πρόκεινται τις περισσότερες φορές στο ΝΑΡ ή στο ΠΑΜΕ, το βάρος δόθηκε στη προπαγάνδα και στη πολιτική ζύμωση, κυρίως μέσω του διαδικτύου[10], χάνοντας πιθανόν πολύτιμο χρόνο προετοιμασίας για αυτό που έρχεται.
Έπρεπε να φτάσει η 2η Απριλίου, μετά από πολύ αντίσταση …«στη σκέψη»[11], για να διατυπωθεί με σαφήνεια από την ισχυρότερη δύναμη στο εργατικό και λαϊκό κίνημα, και ίσως τη μόνη που μπορεί σήμερα να μεταβάλει ποιοτικά και άμεσα τη κινητοποίηση του λαού, το ΠΑΜΕ (ΚΚΕ), μέσω συνέντευξης τύπου, αυτό που -όπως θα φανεί και στη συνέχεια της επιχειρηματολογίας μας- αποτελεί την ουσία του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε (η υπογράμμιση δική μας)[12]:
«Καλούμε τα συνδικάτα σε κάθε περιοχή σε συνεννόηση με τα σωματεία των υγειονομικών να σχεδιάσουν με έμπνευση και μεράκι τη πραγματοποίηση πολύπλευρων παρεμβάσεων, συνεντεύξεων τύπου, πρωτότυπων παρεμβάσεων παίρνοντας όλα τα μέτρα προφύλαξης, ώστε να φτάσει από όλη την χώρα η φωνή των υγειονομικών στα υπουργεία και στους στρατηγούς τους, να επιβάλουμε στη κυβέρνηση το επιστημονικά ορθό.
ΟΥΤΕ ΩΡΑ ΧΑΜΕΝΗ, ΠΑΡΤΕ ΤΩΡΑ ΜΕΤΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ»[13]
Σε άλλη, σχεδόν ταυτόχρονη, ανακοίνωση των οργανώσεων του ΠΑΜΕ διαβάζουμε (η υπογράμμιση και πάλι δική μας):
«Εν μέσω πανδημίας κυβέρνηση και εργοδοσία μάτωσαν τους εργαζόμενους και στο μυαλό τους έχουν να σαρώσουν όποιο εργασιακό δικαίωμα είχε μείνει όρθιο από τη πολιτική όλων των κυβερνήσεων τα προηγούμενα χρόνια. Η κυβέρνηση έδωσε το πράσινο φως με άθλιες αντεργατικές Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και επίσημη αναστολή ελέγχων από τους όποιους υποτυπώδεις εποπτικούς κρατικούς μηχανισμούς είχαν απομείνει.
Οι απολύσεις ξεπέρασαν τις 100.000 μέσα σε λίγες μέρες, η εντατικοποίηση στα εργοστάσια τροφίμων, στα σούπερ μάρκετ ξεπέρασε τα όρια της φυσικής αντοχής. Οι χώροι δουλειάς έγιναν σημεία διασποράς του ιού με τη παντελή έλλειψη μέτρων προφύλαξης εν μέσω πανδημίας, τις επικίνδυνες συνθήκες εργασίας. Αποκλειστική ευθύνη φέρουν η κυβέρνηση και η εργοδοσία.
Η απαγόρευση της κυκλοφορίας και οι περιορισμοί δεν αφορούν την συνδικαλιστική δράση.»[14]
Οι τοποθετήσεις αυτές συνοδεύτηκαν από τη πρώτη μεγάλη, και πανελλαδικά συντονισμένη κινητοποίηση της περιόδου αυτής, στην οποία καλεί τις οργανώσεις του εργατικού και λαϊκού κινήματος η ΟΕΝΓΕ για τις 7 Απρίλη, υπέρ των άμεσων υγειονομικών μέτρων για τη καταπολέμηση της πανδημίας [13].
Σε αυτήν την αλλαγή στάσης μάλλον συνέβαλε το γεγονός ότι αντί να αυξάνονται εκθετικά οι νοσηλευόμενοι και τα θύματα του κορονοϊού, είδαμε η εκθετική αύξηση να συμβαίνει για κάθε είδους αυθαιρεσίες υπέρ της ολιγαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου και εναντίον του λαού (καθυστέρηση απαραίτητων υγειονομικών μέτρων όπως προμήθεια διαγνωστικών τεστ, αναπνευστήρων και μέτρων προστασίας, προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτών, ακριβή αποζημίωση αντί για επίταξη ΜΕΘ, κερδοσκοπία, απολύσεις, μειώσεις μισθών κοκ), τόσο από τις ΠΝΠ της ίδιας της κυβέρνησης, όσο και στους χώρους εργασίας[15].
Ωστόσο, και στην αντίθετη περίπτωση που τα ανεπαρκή μέτρα της κυβέρνησης οδηγούσαν ή οδηγήσουν στο μέλλον σε εκατοντάδες ή χιλιάδες θανάτους, η παρέμβαση του ε.λ.κ. θα ήταν ή θα είναι ακόμη πιο επειγόντως αναγκαία. Άλλωστε, πέρα από τη γενικότερη κοινωνική εξαθλίωση που προκαλεί η επίθεση της κυβέρνησης και των εργοδοτών στους εργαζομένους, ήδη έχουμε θρηνήσει αδικοχαμένα θύματα λόγω της εγκληματικής αμέλειας της κυβέρνησης (πχ στην αρχική μετάδοση της ασθένειας στην Ελλάδα, στη περίπτωση του νοσοκομείου της Καστοριάς, αλλά και σε αυτές των δύο νεκρών στο σπίτι τους…).
Στον προβληματισμό αυτό πρέπει να υπολογιστεί η μεγάλη αβεβαιότητα για το εύρος της χρονικής περιόδου μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο η υγειονομική κρίση[16].
Η σύντομη αυτή ανασκόπηση (βλ. τις σημειώσεις και τις αναφορές τους για περισσότερες λεπτομέρειες) αναδεικνύει ότι το πρόβλημα στην αντιμετώπιση της πανδημίας από το ε.λ.κ. δεν ήταν ποτέ μια εξισορρόπηση μεταξύ ατομικής ελευθερίας και δημόσιας υγείας.
* * *
Κάθε μεγάλη κοινωνική κρίση, όπου και αν εδράζεται η αφορμή της είναι καταρχήν ένα κοινωνικό φαινόμενο. Η κοινωνία, ως ένα οργανικό όλο, αντιδρά ακόμη και στις εξωτερικές διαταραχές, πχ της φύσης, με την αναδιοργάνωση των εσωτερικών της κοινωνικών σχέσεων και πρακτικών, στη βάση της κυρίαρχης ουσίας τους. Όσο πιο ισχυρή είναι αυτή η διαταραχή, τόσο πιο ριζικές είναι αυτές οι μεταβολές. Ο κορονοϊός είναι αναμφίβολα δημιούργημα της φύσης, όμως η πανδημία, πόσo μάλλον η πολιτική της διαχείριση, αποτελεί ένα κυρίαρχα κοινωνικό φαινόμενο.
Ειδικά η καπιταλιστική κοινωνία, λειτουργεί υπό την ουσιαστική αναγκαιότητα της αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Οι κυβερνήσεις και η ολιγαρχία του μεγάλου κεφαλαίου παίρνουν μια σειρά μέτρων για να διαχειριστούν το πολιτικό κόστος όσον αφορά την υγειονομική κρίση, κρατώντας τον συνολικό αριθμό των θυμάτων εντός κάποιων ορίων, και για να βγουν από την οικονομική κρίση όσο το δυνατόν πιο αλώβητες, εν μέσω αδυσώπητου διεθνούς ανταγωνισμού. Μάλιστα, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης και τον ταξικό συσχετισμό στην κάθε χώρα, παράγοντες που επηρεάζουν και τη κατάσταση των συστημάτων δημόσιας υγείας, επιλέγεται διαφορετικό μείγμα πολιτικής, εστιάζοντας λιγότερο ή περισσότερο στη μείωση των θυμάτων, και επιβάλλοντας λιγότερο ή περισσότερο αυστηρούς περιορισμούς.
Γενικώς, όμως, επιστρατεύονται μορφές «πολεμικής οικονομίας»[17], όπως και σε κάθε καπιταλιστική κρίση, άσχετα από την ιδιαίτερη μορφή της (πόλεμος, πανδημία κοκ), όταν η λειτουργία της κοινωνίας στη βάση της «ελεύθερης αγοράς», ή με άλλα λόγια το κυνήγι του κέρδους, αποδεικνύεται ανεπαρκέστατη για την αντιμετώπιση της κοινωνικής κρίσης. Συστατικό στοιχείο της πολεμικής οικονομίας είναι οι μηχανισμοί πειθάρχησης, έως και στρατιωτικοποίησης, της εργασίας, και όχι μόνο αυτής, καθώς όλη η κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων των μεσαίων στρωμάτων, πρέπει να υπαχθούν στην πολιτική που επιβάλει το κράτος των μονοπωλίων[18]. Σε τέτοιες περιόδους κρίσης, με άλλα λόγια, παρατηρούνται σε ακραία μορφή ουσιαστικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κρατικο-μονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού, που συνοψίζονται στη κρατικο-μονοπωλιακή ρύθμιση της οικονομίας και της κοινωνίας γενικότερα. Αυτά τα χαρακτηριστικά, επειδή αντιφάσκουν με την ουσία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, παρατηρούνται κατά τη διάρκεια συνηθισμένων, πιο «ειρηνικών» περιόδων, σε πιο μετριασμένη, υπαγμένη στη λειτουργία της αγοράς, μορφή[19].
Αν και στις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης ή/και πολεμικής οικονομίας τείνουν να αναβαθμίζονται οι πρακτικές καταστολής του κράτους έναντι των πρακτικών απόσπασης συναίνεσης, το κράτος δεν παύει να αξιοποιεί και κάθε δυνατότητα για να ενσωματώσει μεγάλο μέρος του λαού στην εφαρμοζόμενη πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της κατασταλτικής της πλευράς. Στην περίπτωση ενός πολέμου, οι πολιτικές της συναίνεσης αυτής περιστρέφονται γύρω από την εθνική ενότητα απέναντι στον εξωτερικό εχθρό. Στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού, αυτού του «αόρατου εχθρού», τα πράγματα ήταν, ίσως, ακόμη πιο εύκολα, καθώς η υγεία της καθεμίας και του καθενός μας αποτελεί μια από τις κοινωνικές αξίες με την υψηλότερη προτεραιότητα. Η σχετική προπαγάνδα, η οποία στηρίζεται σε μια πραγματική κοινωνική ανάγκη, πχ των επιστημονικά αναγκαίων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, στοχεύει στο να δημιουργήσει ένα δίπολο μεταξύ ενός κράτους που διαχειρίζεται τη κρίση, και ενός απομονωμένου ατόμου που απλά αποδέχεται την «ατομική ευθύνη» υποταγής στον κρατικό σχεδιασμό. Εντέλει, η προπαγάνδα αυτή αποσκοπεί στο να αποκρύψει το ποιος είναι ο πραγματικός, «εσωτερικός», εχθρός κάθε πολεμικής οικονομίας και καθεστώτος έκτακτης ανάγκης…
Συνεπώς, η σκέψη μας ήδη μετά τις πρώτες εκτιμήσεις για το μέγεθος τόσο της υγειονομικής όσο και της οικονομικής κρίσης που συνεπάγεται η πανδημία αυτή, όφειλε να στρέφεται προς τη συνεπαγόμενη -και απολύτως αναμενόμενη- όξυνση της ταξικής πάλης, με αντικείμενο την υγεία, τη δουλειά, τη ποιότητα ζωής των εργαζομένων, δηλ. της συντριπτικής πλειοψηφίας του κόσμου, έναντι της διατήρησης των κερδών και της εξουσίας της ολιγαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου[20]. Αντίστοιχα, οι πρωτοβουλίες μας πρέπει να κινούνται κυρίως υπό το ερώτημα του πώς θα προσαρμοστεί καλύτερα και έγκαιρα η δράση του ε.λ.κ στη συγκεκριμένη ιστορική πρόκληση και τις πρωτόγνωρες συνθήκες που τη συνοδεύουν. Το ερώτημα ήταν πάντα για το «πως» και όχι για το «τώρα» ή το «μετά», πόσο μάλλον για το «αν».
Με άλλα λόγια, η ιστορική πρόκληση που αναδεικνύεται αφορά το ποια συλλογική οργάνωση της κοινωνίας μπορεί να αντιμετωπίσει τη διπλή κρίση της πανδημίας, υγειονομική και οικονομική, και υπέρ ποιου συλλογικού συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της «ζωής των πολλών». Θα δώσει τον τόνο αποκλειστικά το κράτος της οικονομικής ολιγαρχίας ή (και) η παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα, μέσα από τις οργανώσεις του ε.λ.κ, και με το κατάλληλο πολιτικό πρόγραμμα[21] (λαμβάνοντας, βέβαια, υπόψη τις αντικειμενικές δυνατότητες που επιτρέπει ο ταξικός συσχετισμός, ο οποίος όμως μεταβάλλεται συνεχώς, και σε περιόδους τέτοιων κρίσεων, συνήθως ταχύτατα…);
Εδώ δεν μπορεί παρά να τονιστεί και το εξής: πέρα από την πολιτική διαχείριση της περιόδου μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο η υγειονομική κρίση, για την οποία ήδη έχουμε ισχυρότατες ενδείξεις για τις προτεραιότητες της κυβέρνησης και των εργοδοτών, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι βιώνουμε μια πολύ δυνατή συλλογική εμπειρία[22], η οποία λειτουργεί ως μια πανίσχυρη υλική δύναμη που καθορίζει τη κοινωνική συνείδηση, για να επικαθορίσει, στην αμέσως επόμενη περίοδο, και ίσως για αρκετό διάστημα, τη κοινωνική πραγματικότητα, μετατρεπόμενη ξανά σε υλική δύναμη[23].
Οι λαοί του κόσμου βιώνουν πιεστικότατες καταστάσεις, κάποιες από τις οποίες μπορεί να τους οδηγήσουν στο να εξεγερθούν, και κάποιες άλλες μπορεί και να τις συνηθίσουν, θα βγάλουν συμπεράσματα για το ποιος ή τι έφταιξε, για το ποιος τους «κατέστρεψε» ή/και για το ποιος τους «έσωσε»[24], για το αν χρειαζόμαστε σε μια τέτοια κρίση δημόσια υγεία ή ισχυρή αστυνομία, δημοκρατία ή έναν «αποφασιστικό» ηγέτη, για το εάν εμπιστευόμαστε την κοινωνική υπευθυνότητα του συναδέλφου, γείτονα ή συμπολίτη μας, ή και των οργανώσεων, σωματείων, συλλόγων που συμμετέχουμε, ή χρειαζόμαστε μια ασφυκτική κρατική -τεχνολογικά εξελιγμένη…- επιτήρηση κοινωνικά απομονωμένων ατομικοτήτων. Η ιστορία αυτή εξυφαίνεται αυτή τη στιγμή, καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, μέσα από τη τόσο δυνατή, ζωντανή, συλλογική εμπειρία. Μπορούμε, επομένως, να αντιληφθούμε τις συνέπειες αν το ε.λ.κ. αποτύχει να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα αυτής της εμπειρίας, και καθοριστεί αυτή μονοσήμαντα από το καπιταλιστικό κράτος και τον «ιδιωτικό τομέα»…
* * *
Κλείνοντας αυτό το σημείωμα, αξίζει να αναφερθούμε στη ποιοτική διαφορά που αναδεικνύεται μεταξύ της διαχείρισης της κρίσης αυτής που επιφυλάσσουν τα καπιταλιστικά κράτη, και αυτής που λαμβάνει χώρα σε κράτη όπου υπάρχει στον έναν ή στον άλλο βαθμό κάποιου είδους λαϊκή εξουσία. Υπάρχουν ποιοτικές διαφορές στην αξία που δίνεται στην ανθρώπινη ζωή, και στην εξάντληση χωρίς να υπολογίζεται το κόστος, πόσο μάλλον το κέρδος, των μέσων, πολλές φορές πενιχρών, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που βρίσκονται στο στόχαστρο του ιμπεριαλισμού, όπως η Κούβα.
Κυρίως, όμως, μας ενδιαφέρει εδώ η ποιοτική διαφορά στην αναλογία μεταξύ της εμπλοκής των λαϊκών κοινωνικών οργανώσεων στη διαχείριση της κρίσης (που συνεπάγεται και άλλου τύπου δημόσια πληροφόρηση[25]…), έναντι των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους και της εναλλακτικής της απενεργοποίησης και κατάτμησης της κοινωνίας, και όλο αυτό χωρίς να παραβλέπουμε τα επιστημονικά αναγκαία μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Αφήνοντας τον αναγνώστη να ανατρέξει σε αρκετά δημοσιεύματα που αφορούν ειδικά στην Κούβα[26], παραθέτουμε παρακάτω ένα άλλο παράδειγμα από το άρθρο του Vijay Prashad, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών[27] (τα έντονα γράμματα είναι κατόπιν δικής μας επιλογής):
«Ο κορονοϊός μόλις άρχισε να επηρεάζει την Ινδία, της οποίας το σύστημα δημόσιας υγείας έχει διαβρωθεί βαθιά από μια γενιά νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών. Στην Ινδία, το κράτος της Κεράλα (35 εκατομμύρια κάτοικοι), κυβερνώμενο από το Αριστερό Δημοκρατικό Μέτωπο, βρίσκεται εν μέσω μιας βαθιάς εκστρατείας για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, όπως ο Subin Dennis, ερευνητής στη Τριηπειρωτική-Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών, και εγώ το διευκρινίζουμε στη παρούσα έκθεση. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η Κεράλα έχει ορισμένα ενσωματωμένα πλεονεκτήματα και ότι έχει θεσπίσει μέτρα που αξίζει να μελετηθούν.
- Οι αριστερές κυβερνήσεις της Κεράλα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αγωνιστεί για τη διατήρηση και ακόμα και την επέκταση του συστήματος δημόσιας υγείας.
- Τα κόμματα και οι οργανώσεις της Αριστεράς της Κεράλα έχουν βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας κουλτούρας οργάνωσης, αλληλεγγύης και δημόσιας δράσης.
- Η αριστερή κυβέρνηση της Κεράλα έλαβε γρήγορα μέτρα για τον εντοπισμό των μολυσμένων από τον ιό μέσω “εντοπισμού επαφών” και δοκιμών σε κομβικά σημεία μεταφοράς.
- Ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Υγείας διεξήγαγαν καθημερινές συνεντεύξεις Τύπου, οι οποίες παρείχαν με ηρεμία στο κοινό αξιόπιστες πληροφορίες και ανάλυση της κρίσης και των εν εξελίξει γεγονότων.
- Το σύνθημα “Σπάστε την αλυσίδα” αποτυπώνει την προσπάθεια της κυβέρνησης και της κοινωνίας να επιβάλουν μορφές φυσικής απομόνωσης, καραντίνας και θεραπείας για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού.
- Το σλόγκαν “Φυσική απόσταση, Κοινωνική Ενότητα” υπογραμμίζει τη σημασία της αύξησης των πόρων για την παροχή βοήθειας σε όσους βρίσκονται σε οικονομική και ψυχολογική δυσχέρεια.
- Η δημόσια δράση – με επικεφαλής τα συνδικάτα, τις ομάδες νεολαίας, τις γυναικείες οργανώσεις και τους συνεταιρισμούς – για τον καθαρισμό και την προετοιμασία των προμηθειών έχει ανυψώσει το πνεύμα του λαού, ενθαρρύνοντάς τον να εμπιστεύεται τη κοινωνική ενότητα και να μην κατακερματίζονται στο τραύμα.
- Τέλος, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πακέτο αρωγής αξίας 20.000 λίρες, το οποίο περιλαμβάνει δάνεια σε οικογένειες μέσω του γυναικείου συνεταιρισμού Kudumbashree, υψηλότερες πιστώσεις για ένα σύστημα εγγύησης της αγροτικής απασχόλησης, δύο μήνες συνταξιοδοτικών παροχών σε ηλικιωμένους, δωρεάν σιτηρά και εστιατόρια για την παροχή τροφίμων με επιδοτούμενα επιτόκια. Οι πληρωμές σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας για νερό και ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς επίσης οι τόκοι από την καταβολή του χρέους θα ανασταλούν.»
Η σύγκριση με τη πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης αναδεικνύει με άμεσο τρόπο τα διαφορετικά ταξικά συμφέροντα που εξυπηρετούνται…
[1] Γράφαμε στο Πανδημία, κρίση, «πολεμική οικονομία» από τη μια, …«κομμουνιστική αμηχανία» από την άλλη;, kordatos.org:
«Συμπερασματικά, η πανδημία -όχι ο ιός- αποτελεί ταυτόχρονα:
- η ίδια αποτέλεσμα της -καταστροφικής και για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση- καπιταλιστικής ανάπτυξης, ενώ η εξέλιξή της προς τη μαζική θανάτωση των πιο ευάλωτων στρωμάτων της κοινωνίας, επίσης αποτελεί αποτέλεσμα της καπιταλιστικής διαχείρισης των δημόσιων συστημάτων υγείας και πρόνοιας στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή των τελευταίων δεκαετιών,
- αφορμή και μορφή παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης,
- αλλά και θρυαλλίδα μιας γενικής κοινωνικής κρίσης που αναμένεται να δοκιμάσει όλα τα συστήματα (υγειονομικά, οικονομικά, πολιτικά, κοκ) της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας.
Η απαραίτητη για το καπιταλιστικό σύστημα «δημιουργική καταστροφή», πιθανόν παίρνει πρωτόγνωρους δρόμους, αλλά όχι ανεξήγητους…»
[2] Μετά από την ανασκόπηση των μέχρι τότε κυβερνητικών μέτρων, καταλήγαμε στο ίδιο άρθρο:
«Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός μιμήθηκε τον Μακρόν στις αναφορές περί «πολεμικής οικονομίας»[12], αναφορές τρομοκρατικές για όσους πρόκειται να παίξουν τον ρόλο του «στρατιώτη» – αναλώσιμου θύματος, ή ίσως και του (εσωτερικού) ΄εχθρού’…»
[3] Γράφαμε στο ίδιο άρθρο:
«Το χειρότερο, όμως, είναι ότι ακολουθείται κατά τα άλλα η πεπατημένη:
- αποσυνδεδεμένων πρωτοβουλιών από την κάθε πολιτική οργάνωση ξεχωριστά, ή από κοινωνικές οργανώσεις τις οποίες η κάθε πολιτική οργάνωση «ελέγχει»,
- απουσίας ενός «κέντρου αγώνα», απαραίτητου για την περίοδο αυτή, που να συντονίζει την κοινή δράση στο κίνημα,
- και υποτίμησης της οργανωτικής δουλειάς σε σχέση με την πολιτική δουλειά «ζύμωσης»[19].
Συνολικά, φαίνεται να υπάρχει μια υποτίμηση της ιστορικότητας της σημερινής συγκυρίας, και μια δυσκολία προσαρμογής σε αυτήν, μέσω της αλλαγής πορείας, και καθημερινών πρακτικών, ειδικά των κομμουνιστικών οργανώσεων, από τις οποίες υπάρχουν οι μεγαλύτερες απαιτήσεις, με την ευθύνη και την απαίτηση για την καθεμία να είναι ανάλογη των δυνάμεών της.»
[4] Καταλήγαμε στο ίδιο άρθρο για το που αποσκοπούσαν οι προτάσεις μας:
«Η όλη δράση οφείλει να αποσκοπεί, ώστε σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα από σήμερα, να έχουν αναπτυχθεί διαδικασίες και οργανωτικές μορφές που να έχουν τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν το σημερινό μονοπώλιο της κυβέρνησης, των εργοδοτών, και των ΜΜΕ στη διαχείριση της κατάστασης και του πολιτικού κλίματος. Αυτό μπορεί να γίνει, ίσως, με μια μεγάλη κινητοποίηση που να σπάσει το κλίμα «πολεμικής οικονομίας» που αυτοί σήμερα θεσπίζουν, προσαρμοσμένη φυσικά στις συνθήκες της πανδημίας, πχ μια διαδήλωση ή περικύκλωση «κορδόνι» διατηρώντας αποστάσεις.»
[5] «Σε αυτά τα πλαίσια, με όλες τις αναγκαίες προφυλάξεις υγειονομικού χαρακτήρα και με ιδιαίτερη αξιοποίηση του ίντερνετ και άλλων μορφών, χρειάζεται:
- Η δημιουργία λαϊκών «παρατηρητηρίων» για την αποκάλυψη των ελλείψεων και των αυθαιρεσιών στην υγεία και την εργασία
- Η δημιουργία ενός δικτύου συνδικάτων και λαϊκών μαζικών φορέων, με «αιχμή του δόρατος» τους υγειονομικούς, που θα υπερασπίζει και θα προωθεί τις διεκδικήσεις
- Η δημιουργία μορφών αντι-πληροφόρησης, για μια ψύχραιμη, ορθολογική, δημοκρατική και επιστημονική πληροφόρηση
Σε αυτόν αγώνα θα κριθούμε όλοι/ες, κάθε αριστερή, εργατική και κομμουνιστική συλλογικότητα.
Θωράκιση και ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας
Πειθαρχία στα υγειονομικά μέτρα, απειθαρχία στις μνημονιακές πολιτικές
Κοινωνική αλληλεγγύη, επαγρύπνηση για αντιδημοκρατικές εκτροπές»
[6] Το εν λόγω άρθρο κατέληγε ως εξής:
«Αφήνοντας τις λεπτομέρειες των μέτρων ασφαλείας στους ειδικούς (περιμένουμε και την τοποθέτηση της ΟΕΝΓΕ στο ζήτημα αυτό), το εργατικό-λαϊκό κίνημα οφείλει να διεκδικήσει ίσο χώρο, χρόνο, ελευθερία και δικαίωμα να λειτουργεί και να αγωνίζεται, με την κάθε επιχείρηση που της επιτρέπεται να είναι ακόμη ανοιχτή.
Δε μιλάμε εδώ για την ατομική ελευθερία στη διασκέδαση και τη βόλτα, αλλά για τη συλλογική δυνατότητα να καθορίζουμε τη ζωή μας, και στις σημερινές συνθήκες, ίσως και την επιβίωσή μας, για ένα αδιευκρίνιστο χρονικό διάστημα…»
[7] Βλ. για παράδειγμα την αναφορά στο άρθρο αντιπαράθεσης Οι κομμουνιστές μπροστά στην “απαγόρευση κυκλοφορίας”, antapocrisis.gr:
«Συγνώμη για το βαρύγδουπο του τίτλου, αλλά σήμερα οφείλουμε να ρωτήσουμε τι πρόβλημα αντιμετωπίζουμε: Πρόβλημα δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, ή πρόβλημα δημόσιας υγείας και επιβίωσης; Αν δεν μπορεί κάποιος να συλλάβει το μέγεθος της υγειονομικής απειλής, ας τσιτάρει Αγκάμπεν ή Φουκώ, αλλά ας μην έχει την παραμικρή προσδοκία να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση της πραγματικότητας. Γιατί το πρώτο πράγμα που απαιτείται για να αλλάξεις την πραγματικότητα, είναι να την καταλαβαίνεις.»
ενώ από την άλλη πλευρά διαβάζουμε για παράδειγμα στην Ανακοίνωση για την απαγόρευση κυκλοφορίας, narnet.gr:
«Το Νέο Αριστερό Ρεύμα για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση, καλεί σε πολιτική εγρήγορση και κοινή δράση το σύνολο των αριστερών κομμουνιστικών δυνάμεων, αλλά και ευρύτερα των δημοκρατικών πολιτών στη χώρα μας. Για ουσιαστικά μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας, ενίσχυσης της περίθαλψης και θωράκισης του λαού. Ενάντια στην κυβερνητική απόφαση για απαγόρευση κυκλοφορίας, αλλά και γενικότερα ενάντια στη μεθόδευση των αστικών δυνάμεων σε όλο τον κόσμο, με πρόσχημα την πανδημία, για επιβολή μιας βαθιάς αντιδραστικής τομής μεσαιωνικού τύπου.
Στην κρίσιμη αυτή στιγμή, δεν έχει θέση στην αριστερά ούτε ο εφησυχασμός, ούτε η συναίνεση στην απαγόρευση της πολιτικής και συνδικαλιστικής δράσης.»
[8] “Να εξαιρεθούν από τις όποιες απαγορεύσεις οι δραστηριότητες του εργατικού και λαϊκού κινήματος, και ιδιαίτερα των επιχειρησιακών και κλαδικών οργανώσεων του ιδιωτικού τομέα ή των δημόσιων υπηρεσιών που παραμένουν σε λειτουργία. Να ισχύσουν μόνο αντίστοιχοι περιορισμοί και μέτρα ασφαλείας που ισχύουν εν γένει για αυτούς τους χώρους εργασίας κατά τη συνεχιζόμενη λειτουργία τους.
Να καταργηθεί η νομοθέτηση της πολιτικής επιστράτευσης και της επίταξης απεργών.
Δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη, και δεν μπορούμε να εναποθέσουμε χωρίς έλεγχο στην κυβέρνηση, στην αστυνομία και στους εργοδότες τη διαχείριση της παρούσας υγειονομικής και οικονομικής κρίσης. Οι μέχρι τώρα πράξεις και παραλείψεις τους έχουν στοιχίσει ήδη σε θανάτους, απολύσεις, φτώχεια που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.
Καλούμε όλες τις οργανώσεις του εργατικού και λαϊκού κινήματος να είναι σε επαγρύπνηση και σε στενή επαφή με τα μέλη τους, να οργανώσουν την αλληλεγγύη ανάμεσα στο λαό στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές, ιδιαίτερα προς αυτούς που περισσότερο το έχουν ανάγκη, αλλά και να προσαρμόσουν τη δράση τους με δημιουργικό τρόπο στις πρωτόγνωρες συνθήκες που επιβάλλει η προστασία της δημόσιας υγείας, ώστε να διασφαλιστεί η υγεία, η δουλειά, και τα δικαιώματα της καθεμίας και του καθενός από μας.
Αντίστοιχα, οι πολιτικές οργανώσεις που παρεμβαίνουν στο κίνημα από ριζοσπαστική σκοπιά πρέπει άμεσα να αναλάβουν πρωτοβουλίες, ώστε να επιτευχθεί η κοινή δράση στην παραπάνω κατεύθυνση, και να αντιμετωπιστούν οι ιδιαίτερες δυσκολίες της σημερινής, εξαιρετικά κρίσιμης, ιστορικής συγκυρίας.
Ο λαός θα σώσει τον λαό, με οργάνωση και κινητοποίηση,
διαφυλάσσοντας τη δημόσια υγεία!“
[9]Αναφερόμαστε στην πρωτοβουλία υγειονομικών υπό το σύνθημα #ΜετάΘαΛογαριαστούμε (metathalogariastoume.gr), η οποία προκάλεσε μια σχετική αντιπαράθεση για το τι πρέπει να κάνει το εργατικό και λαϊκό κίνημα κατά τη διάρκεια της κρίσης αυτής. Βλ. σχετικά:
O Zήκος και οι #θα_λογαριαστούμε_μετά, Α. Τζιαντζή, efsyn.gr
Τώρα λογαριαζόμαστε… Μετά θα είναι αργά…, 902.gr
Ωστόσο, οι αντιδράσεις ήταν αρκετά διαφορετικές στο …άλλο στρατόπεδο. Βλ.:
Ο λαός θα λογαριαστεί και με τους Πρετεντέρηδες, Χ. Μπάρτσα, antapocrisis.gr και το εκεί αναφερόμενο άρθρο του Γ. Πρετεντέρη
Το «μετά θα λογαριαστούμε» είναι το νέο «εμείς ή εσείς», Τάσος Ευαγγελίου, liberal.gr
[10]Covid19: Κανένας Μόνος / Καμία Μόνη
Μένουμε Ενεργοί – υγεία, συλλογικότητα, αλληλεγγύη
από τα οποία μόνο το τελευταίο φιλοδοξεί να διευκολύνει τη δικτύωση ανάμεσα σε αγωνιζόμενους ή/και καταγγέλλοντες εργαζομένους, σωματεία και ομάδες αλληλεγγύης.
[11] Διαβάζουμε την κατάληξη του άρθρου του Δ. Κουτσούμπα, 902.gr:
«Αρνιόμαστε την πολιτική «καραντίνα», αντιπαλεύουμε την «καραντίνα» στη σκέψη. Σκεφτόμαστε, μελετάμε και δρούμε, αντιμετωπίζοντας το σήμερα, προσαρμόζοντας τη δράση μας, με το βλέμμα όμως στο αύριο, προετοιμάζοντας το αύριο.»
[12] Νωρίτερα υπήρξαν ήδη σχετικές τοποθετήσεις από συνδικαλιστές του χώρου του ΝΑΡ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ:
«230 εκλεγμένοι συνδικαλιστές από σωματεία, ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα υπογράφουν κοινή δήλωση για την ανάληψη πρωτοβουλιών κοινής δράσης, με στόχο την ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, την παρέμβαση των σωματείων και των συνδικαλιστών απέναντι στα βάρβαρα αντιλαϊκά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση και εφαρμόζουν οι εργοδότες στις επιχειρήσεις, σήμερα και όχι όταν θα έχουν εφαρμοστεί και μονιμοποιηθεί.» στο 230 εκλεγμένοι συνδικαλιστές: Τα εργατικά δικαιώματα & ελευθερίες δεν μπαίνουν σε καραντίνα, pandiera.gr
[13] Τοποθέτηση Βάλσαμου Συρίγου στη Συνέντευξη Τύπου του ΠΑΜΕ 2.4.2020, pamehellas.gr
[14] ΨΗΦΙΣΜΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ: Άμεσα μέτρα προστασίας της Υγείας και των Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, pamehellas.gr
[15] Η μαύρη βίβλος της εργοδοσίας στην πανδημία τόμος Α – Δυναμώνουμε τη φωνή μας για μέτρα προστασίας της ζωής μας και των εργατικών δικαιωμάτων, pamehellas.gr
[16] Σύμφωνα με την πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση του Imperial College του Λονδίνου, η οποία κατάφερε να αλλάξει την πολιτική της Μ. Βρετανίας απέναντι στην πανδημία, η μαζική κοινωνική απομόνωση θα είναι απαραίτητη για μεγάλα επαναλαμβανόμενα χρονικά διαστήματα, δηλ. σε κάθε επανάκαμψη της επιδημίας, μέχρι την εύρεση αποτελεσματικής θεραπείας ή εμβολίου, διότι, δεδομένης μιας χωρητικότητας στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ, ο κρίσιμος παράγοντας είναι η αποτροπή της εκθετικής μετάδοσης του ιού.. Κάθε άλλη επιλογή, οδηγεί σε μαζικούς θανάτους διεθνώς. Βλ. Ferguson, N.M. et al. Impact of non-pharmaceutical interventions (NPIs) to reduce COVID- 19 mortality and healthcare demand, Imperial College COVID-19 Response Team, 16 March 2020.
Στα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα πρέπει να συνυπολογιστούν η καθυστέρηση στην προμήθεια επαρκών διαγνωστικών τεστ στην Ελλάδα, τα οποία είναι απαραίτητα για την μετάβαση της στρατηγικής αντιμετώπισης της επιδημίας σε μια επόμενη φάση με λιγότερους περιορισμούς, αλλά και δηλώσεις όπως στο ρεπορτάζ Προειδοποιήσεις από Σύψα: Δεν είμαστε καν στα μέσα του πρώτου ημιχρόνου, tvxs.gr:
«”Έρχονται δύσκολες ημέρες μπροστά μας και να μην κάνουμε από τώρα καθησυχαστικές δηλώσεις”, επισημαίνει ο Νίκος Σύψας, καθηγητής Λοιμωξιολογίας και μέλος της επιτροπής ειδικών του υπουργείου Υγείας, τονίζοντας ότι “η επιδημία στην Ελλάδα είναι απρόβλεπτη” και ότι ακόμη δεν είμαστε ούτε στα μέσα του πρώτου ημιχρόνου. “Έχουμε πολύ δρόμο και να χτυπήσουμε ξύλο μπορεί να έχουμε και παράταση.”»
[17] Βλ. έναν σχετικό προβληματισμό στο άρθρο του Κ. Λαπαβίτσα στο περιοδικό Jacobin (27 Μαρτίου) Η κρίση αποκάλυψε τον παραλογισμό του νεοφιλελευθερισμού. Δεν σημαίνει όμως ότι θα τον καταστρέψει.
«[…] Τα συνθήματα και ταμπού της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών εξαφανίστηκαν γρήγορα και το κράτος αναδείχθηκε ως ρυθμιστής της οικονομίας με τεράστια δύναμη. […]
Αφενός, το έθνος-κράτος ήταν πάντα στο επίκεντρο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, διασφαλίζοντας την ταξική κυριαρχία του επιχειρηματικού και χρηματοπιστωτικού μπλοκ μέσω επιλεκτικών παρεμβάσεων σε κρίσιμες στιγμές. Αφετέρου, οι τωρινές παρεμβάσεις συνοδεύθηκαν από ιδιαίτερα αυταρχικά μέτρα ομαδικού περιορισμού των ανθρώπων στα σπίτια τους και αποκλεισμού τεράστιων μητροπόλεων. Το κράτος έχει επίσης επιδείξει την τεράστια δύναμή του στην αστυνόμευση της κοινωνίας με τη συλλογή πληροφοριών μέσω των Μεγάλων Δεδομένων (“Big Data”). […]
Αυτός ο αυταρχισμός είναι απολύτως σύμφωνος με την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών. Η κρατική ισχύς συνδυάζεται με τον κατακερματισμό της κοινωνίας καθώς οι άνθρωποι κλείνονται στα σπίτια τους και το τεράστιο βάρος πέφτει στην «ατομική ευθύνη» για να διατηρηθεί η κοινωνική απόσταση. Ταυτόχρονα, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να υποχρεώνονται να πάνε στη δουλειά τους χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ τα εργατικά δικαιώματα κατεδαφίζονται, κυρίως επειδή οι απολύσεις εκτοξεύονται παρακάμπτοντας τις νόμιμες διαδικασίες και η τηλεργασία καταστρέφει όλα τα χρονικά όρια της εργάσιμης εβδομάδας.
Συνεπώς, παραμένει ασαφές ποια κατεύθυνση θα λάβει ο παγκόσμιος καπιταλισμός, καθώς παραπαίει μετά το σοκ του κορωνοϊού και βιώνοντας ακόμη τις συνέπειες της Μεγάλης Κρίσης του 2007-9. Η κολοσσιαία δύναμη του κράτους και η ικανότητά του να παρεμβαίνει τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία θα μπορούσε να οδηγήσει, για παράδειγμα, σε μια πιο αυταρχική μορφή ελεγχόμενου καπιταλισμού, όπου τα συμφέροντα της επιχειρηματικής και οικονομικής ελίτ θα είναι πρωταρχικής σημασίας. Οι σοσιαλιστές θα πρέπει να αξιολογήσουν πολύ προσεκτικά και κριτικά τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη για να αντιμετωπίσουν την κρίση του κορωνοϊού.»
[18] Βλ. το νέο βιβλίο του Βασίλη Λιόση Ναζισμός: τα αίτια γέννησης και γιγάντωσής του, Εκδόσεις ΚΨΜ για την περίπτωση της ναζιστικής Γερμανίας, ως το πιο ακραίο παράδειγμα μιας κοινωνίας που εξυπηρετεί με απόλυτο τρόπο μια πολεμική οικονομία.
[19] Τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν έκφραση της αντίφασης μεταξύ των κεφαλαιοκρατικών σχέσεων παραγωγής και την όλο και πιο κοινωνικοποιημένη, αυτοματοποιημένη, διεθνώς διασυνδεδεμένη κοκ, σύγχρονη παραγωγική διαδικασία. Βλ. για μια πιο αναλυτική απόπειρα πραγμάτευσης των θεμάτων αυτών στο Κείμενο εργασίας για την περιοδολόγηση του καπιταλισμού και το σύγχρονό του στάδιο, dionperd.blogspot.com.
[20] Δεν μπορούμε, λοιπόν, παρά να συμφωνήσουμε εμφατικά με τον αρθρογράφο του ΠΡΙΝ (Τη μάχη την δίνουμε από τώρα, Μιχάλης Παπαμακάριος, prin.gr) παρόλες τις διαφορετικά αποχρώσεις γύρω από την κύρια σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης:
«Η μάχη με το κεφάλαιο και την κυβέρνηση πρέπει να δίνεται από τώρα. Αναβολή στην ταξική πάλη δεν υπάρχει, μας το δείχνει αυτό με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο η κυβέρνηση και οι καπιταλιστές. Ναι, τη μάχη υποχρεούμαστε να τη δώσουμε με μη συνηθισμένα μέσα και σε πρωτοφανέρωτες συνθήκες, αλλά είμαστε αναγκασμένοι να τα βρούμε και να τη δώσουμε σήμερα, για να μην είναι τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα αύριο.»
[21] Βλ. για παράδειγμα για την περίπτωση της Ιταλίας στο μεταφρασμένο από τα ιταλικά άρθρο Η πραγματική διέξοδος: Προτάσεις για την αποφυγή της καταστροφής της Ιταλίας, antapocrisis.gr.
[22] Βλ. για παράδειγμα από το ρεπορτάζ Κορωνοϊός: Η μισή ανθρωπότητα σε κατ’οίκον περιορισμό, imerodromos.gr:
«Περισσότερα από 3,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός καλούνται να μείνουν μέσα στο σπίτι τους για να καταπολεμηθεί η διασπορά του Covid-19, σύμφωνα με καταμέτρηση που έκανε σήμερα το Γαλλικό Πρακτορείο από τη βάση δεδομένων του.
Τα μέτρα αυτά — συνιστώμενος ή υποχρεωτικός περιορισμός, απαγόρευση της κυκλοφορίας, καραντίνα — αφορούν περισσότερες από 90 χώρες και εδάφη. Με την επιβολή της απαγόρευσης της κυκλοφορίας στην Ταϊλάνδη (σε ισχύ από την Παρασκευή) μπαίνει πλέον σε καραντίνα το 50% της ανθρωπότητας, που εκτιμάται από τον ΟΗΕ σε 7,8 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 2020.
Οι περισσότεροι — τουλάχιστον 2,78 δισεκατομμύρια κάτοικοι 49 χωρών και εδαφών — υπόκεινται σε εντολή υποχρεωτικού περιορισμού.»
[23] Για έναν ενδιαφέροντα συναφή προβληματισμό από αρκετά διαφορετική ιδεολογικο-πολιτική οπτική βλέπε το άρθρο του Ισραηλινού ιστορικού και συγγραφέα Γιουβάλ Νοά Χαράρι στους Financial Times Ενας διαφορετικός κόσμος μετά τον κοροναϊό, tvxs.gr από το οποίο παραθέτουμε:
«Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τώρα μια παγκόσμια κρίση. Ίσως τη μεγαλύτερη κρίση της γενιάς μας. Οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις τις επόμενες εβδομάδες θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια. Θα διαμορφώσουν όχι μόνο τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό μας. Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες των ενεργειών μας. Όταν επιλέγουμε εναλλακτικές λύσεις, πρέπει να αναρωτηθούμε όχι μόνο πώς να ξεπεράσουμε την άμεση απειλή, αλλά και το είδος του κόσμου που θα κατοικήσουμε όταν περάσει η καταιγίδα. Ναι, η καταιγίδα θα περάσει, η ανθρωπότητα θα επιζήσει, οι περισσότεροι από εμάς θα είναι ακόμα ζωντανοί – αλλά θα κατοικήσουμε σε έναν διαφορετικό κόσμο.
[…] Σε αυτήν την περίοδο κρίσης, αντιμετωπίζουμε δύο ιδιαίτερες σημαντικές επιλογές. Η πρώτη είναι μεταξύ της ολοκληρωτικής επιτήρησης και της ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών. Η δεύτερη είναι μεταξύ της εθνικιστικής απομόνωσης και της παγκόσμιας αλληλεγγύης.»
[24] Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το αν το παρακάτω ρεπορτάζ για εκλογές το φθινόπωρο απηχεί σχεδιασμούς της κυβέρνησης ή ανησυχίες της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά …έχει λογική βάση…:
«Τα σημερινά «ΝΕΑ» κυκλοφορούν με πρωτοσέλιδο τίτλο «Εγώ και η καραντίνα». Οπου «εγώ» ο Κυριάκος Μητσοτάκης, και το story αφορά και περιγράφει «το 24ωρο του πρωθυπουργού στην εποχή του κορονοϊού
[…]Το βασικό προεκλογικό αφήγημα θα είναι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρωθυπουργός που «έσωσε την χώρα», με μέτρο σύγκρισης πάντοτε τον τραγικό απολογισμό σε Ιταλία και Ισπανία. Και, πλέον, θα χρειάζεται ανανεωμένη λαϊκή εντολή για να την οδηγήσει και στην έξοδο από την οικονομική κρίση που έφερε η πανδημία – μια κρίση, το βάθος και την ένταση της οποίας δεν θα έχει προλάβει να συνειδητοποιήσει πλήρως έως το καλοκαίρι μια κοινωνία που ακόμη θα βρίσκεται υπό το σοκ της πανδημίας.»
στο Σχέδιο για στήσιμο κάλπης πάνω στον φόβο, tvxs.gr.
[25] Η στημένη ενημέρωση των ΜΜΕ σε συνθήκες επιδημίας, eforipediada.blogspot.com.
[26] Ενδεικτικά Κούβα: Περήφανη και παράδειγμα προς μίμηση στη μάχη κατά του κορωνοϊού, imerodromos.gr
[27] Το απόσπασμα είναι από τη μετάφραση του άρθρου Δεν θέλουμε να επιστρέψουμε στη κανονικότητα, γιατί η κανονικότητα ήταν το πρόβλημα στο ιστολόγιο guernicaeu.wordpress.com από όπου αντιγράφουμε:
«Η Τριηπειρωτική Διάσκεψη ήταν ένα συνέδριο επαναστατικών κινημάτων από την Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1966 στην Κούβα. Η διάσκεψη προέκυψε από τα κράτη που εξήλθαν από το αντιαποικιακό κίνημα και δημιούργησαν το Κίνημα των Αδεσμεύτων (NAM), αλλά και κινήματα με ημιτελείς αντιαποικιοκρατικούς πολέμους εθνικής απελευθέρωσης, οι οποίοι είχαν πιο ριζοσπαστικό πλεονέκτημα και οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί το 1957 στον Αφρικανο-ασιατικό Λαϊκό Οργανισμό Αλληλεγγύης (AAPSO).
Η Τριηπειρωτική Διάσκεψη έθεσε στόχους, την ειρήνη και το σοσιαλισμό, όπως και να χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα που θα οδηγούσαν σε αυτόν τον στόχο.
Η Τριηπειρωτική: Το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας, αποτελεί συνέχεια της κληρονομιάς της Τριηπειρωτικής Διάσκεψης.»