Ολλανδικές εκλογές
από το facebook του Θοδωρή Νασόπουλου
🟠Κύμα σωβινισμού και λουστραρισμένου νεοφασισμού στην Κάτω Βουλή της Συνταγματικής Μοναρχίας του Γουλιέλμου-Αλέξανδρου, Βασιλιά των Κάτω Χωρών.
🔴Κραταιό το νεοφιλελεύθερο manual. Αδιαμφισβήτητη η ιμπεριαλιστική στρατηγική. Σκιά στην ευρωενωσιακή τους διάσταση.
⚪Στραπάτσο στην πολιτική κυριαρχία του “ακροκεντρώου” φιλελευθερισμού.
🔵Πληθαίνουν τα σημάδια δεξιάς-συντηρητικής αμφισβήτησης. Αχνή η κεντροαριστερή ανασυγκρότηση, αδύναμη η αριστερά.
❕(Το ολλανδικό κοινοβούλιο, ονομαστικά αναφερόμενο ως “δεύτερο σώμα” -καθώς υπάρχει και Γερουσία- έχει 150 έδρες και αναλογικό εκλογικό σύστημα (όριο 0,67%))❕
🔸Θρίαμβος του Βίλντερς στο αντίο του Ρούτε
◽Πρώτο -για πρώτη φορά- το “Κόμμα Για την Ελευθερία” (PVV) με 23,7% και 37 έδρες (από 10,79% και 17). Πρόκειται για ακροδεξιούς σοβινιστές, δυτικόψυχους εθνικιστές, λουστραρισμένους νεοφασίστες. Νεοφιλελεύθεροι μεν, ευρωσκεπτικιστές δε.
Αρχηγός τους ο Γκερτ Βίλντερς, “σταρ” του ακροδεξιού ισλαμοφοβικού σωβινισμού και του φιλωσιωνισμού.
Στην ευρωβουλή το PVV ανήκει στην ακροδεξιά-νεοφασιστική ευρωομάδα “Ταυτότητας και Δημοκρατίας”(ID), πρώην “Ευρώπης των Εθνών και της Ελευθερίας” (ENF), που περιλαμβάνει το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν, την ιταλική Λίγκα του Σαλβίνι, το πορτογαλικό Σέγκα και άλλα τέτοια φυντάνια.
◽Επισφραγίστηκε έτσι το άδοξο τέλος του πολιτικού άστρου του “ακροκεντρώου” φιλελεύθερου Μαρκ Ρούτε, ο οποίος κατάφερε στην πρωθυπουργική του θητεία να κερδίσει το προσωνύμιο “Τεφλόν Μαρκ” για την ικανότητα του να επιβιώνει πολιτικά από θερμές κρίσεις και σκάνδαλα. Υπερθερμάνθηκε όμως πλέον ο Μαρκ και εκλύονται τοξικά, νεοφασιστικά αέρια. Άλλωστε η πρώτη κυβέρνηση μειοψηφίας του Ρούτε το 2010 είχε την κοινοβουλευτική ανοχή του PVV του Βίλντερς.
◽Η κουρελού των φιλελεύθερων και χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων του κυρίως κορμού της (κεντρο)δεξιάς πολυκατοικίας θα επιδοθεί τώρα σε ένα γαϊτανάκι υποκριτικών δημοσίων δηλώσεων, είτε ξορκίσματος είτε “ρεαλιστικής” αποδοχής του Βίλντερς, ενώ ταυτόχρονα θα παζαρεύει παρασκηνιακά τα κουκιά και τους όρους, τα ανταλλάγματα και τους συμβιβασμούς για το σχηματισμό κυβέρνησης, που δεν θα είναι εύκολο να προκύψει χωρίς τη συμμετοχή των νεοφασιστών. Φιλοδοξίες σ’ αυτό το παιχνίδι διατυπώνει πλέον ξανά και ο κεντροαριστερός εκλογικός συνασπισμός που κατέλαβε την 2η θέση.
🔸Συντριπτική ήττα των Φιλελεύθερων
▫️Μεγάλος ηττημένος των εκλογών είναι το συντηρητικό φιλελεύθερο “Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία” (VVD) του μέχρι πρότινος πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε, που ανήκει στην φιλελεύθερη ευρωομάδα (την πρώην ALDE, που πλέον ονομάζεται RENEW και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το κόμμα του Μακρόν).
Ο Ρούτε ηγήθηκε τεσσάρων διαδοχικών κυβερνητικών σχημάτων τα τελευταία 13 χρόνια και (παρότι προεκλογικά ο ίδιος έκανε πέρα) πλήρωσε τις φυγόκεντρες κοινωνικές τάσεις, τη φθορά των σκανδάλων και την ακροδεξιά πίεση περί “κρίσης διαχείρισης” της κανονικοποιημένης αντι-μεταναστευτικής ατζέντας.
Πλέον το κυρίαρχο πολιτικά την τελευταία 15ετία VVD -πρώτο κόμμα στις τέσσερις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις- πέφτει στην 3η θέση με 15,25% και 24 έδρες (από 21.87% και 34).
▫️Το έτερο κόμμα που ανήκει στο RENEW -το οποίο θεωρείται ως το κεντρώο-προοδευτικό τμήμα του φιλελευθερισμού και συμμετείχε στις δύο τελευταίες κυβερνήσεις Ρούτε- οι “Δημοκράτες 66” (D66), καταποντίστηκαν από την 2η στην 5η θέση, με 6,23% και 9 έδρες (από 15,02% και 24).
▫️Παρεμπιπτόντως, στην ευρύτερη φιλελεύθερη πολιτική οικογένεια ανήκει και το ολλανδικό παράρτημα του νέου πανευρωπαϊκού μόρφωματος ακραιφνούς ευρωπαϊσμού με την ονομασία Volt, που μας προέκυψε εδώ και μια εξαετία (μιας και δεν είχαμε αρκετά από δαύτα). Πήρε 1,68% και 2 έδρες (από 2,42% και 3). Ωστόσο στο ευρωκοινοβουλευτικό επίπεδο το Volt καταγράφεται στην συμμαχική ευρωομάδα Πρασίνων και Ευρωπαϊκής Ελεύθερης Συμμαχίας (Greens/EFA) -μέσω του δεύτερου σκέλους της.
▫️Εκτός Βουλής με 0,49% (από 1,02% και 1) έμεινε και το “θεματικό” κόμμα “50+” που επίσης καταγραφόταν στην φιλελεύθερη ευρωομάδα RENEW.
🔸Δεύτερη η Κεντροαριστερά, αδύναμη η Αριστερά
▫️Στην κεντροαριστερή πλευρά του πολιτικού φάσματος, ενισχυμένη είναι η εκλογική συμμαχία του “Εργατικού Κόμματος” (PvdA) με την “Πράσινη Αριστερά” (GL) που καταγράφει ποσοστό 15,56% και 25 έδρες, καταλαμβάνοντας οριακά την 2η θέση, χάρη στην μεγάλη πτώση των Φιλελεύθερων. Το αποτέλεσμα συνιστά σημαντική άνοδο σε σχέση με το 10,89% και 17 έδρες που έλαβαν αθροιστικά το 2021 τα δύο κόμματα (5,73% και 9 έδρες το PvdA, 5,16% και 8 έδρες το GL).
▫️Η “Πράσινη Αριστερά” αποτελεί το κόμμα στο οποίο μεταλλάχθηκε το 1989 το ιστορικό, φθίνον “Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας” (CPN), συγχωνευόμενο με το “Ειρηνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα” (PSP) και δύο ακόμα αριστερόστροφα χριστιανικά οικολογικά κόμματα. Συμμετέχει στην ευρωομάδα των “Πρασίνων” και όχι της “Αριστεράς”.
▫️To άλλοτε κραταιό σοσιαλδημοκρατικό PvdA απ΄την άλλη, συμμετέχει αναμενόμενα στην ευρωομάδα “Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών” (S&D), που στα καθ’ ημάς αφορά το ΠΑΣΟΚ. Αξιζει να σημειωθεί ότι το 2010, παρότι είχε κάνει προ πολλού βέβαια την σοσιαλφιλελεύθερη προσαρμογή του, το PvdA επέλεξε ωστόσο “ηρωική έξοδο” από την τότε κυβέρνηση συνεργασίας με τους Χριστιανοδημοκράτες, ένα περίπου χρόνο πριν την λήξη της κυβερνητικής θητείας, αρνούμενο να συναινέσει στην επέκταση της παραμονής ολλανδικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν που είχε ζητηθεί από το ΝΑΤΟ. Μετά την άνοδο του φιλελεύθερου κύματος και την πρώτη κυβέρνηση Ρούτε, πέρασε στην αντιπολίτευση, με μικρές απώλειες. Ωστόσο, το 2012, έχοντας ανακάμψει εκλογικά, επέλεξε να αποτελέσει τον εταίρο του Ρούτε στην 2η κυβέρνηση του. Και στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση του 2017 καταποντίστηκε από το 24,9% στο 5,7%, όπου και παρέμεινε στις εκλογές του 2021.
▫️Σταθερό παρέμεινε το μικρό κεντροαριστερό κόμμα DENK με 2,35% και 3 έδρες (από 2,03% και 3). Ιδρυμένο το 2015 από στελέχη τούρκικης καταγωγής που αποχώρησαν από το σοσιαλδημοκρατικό “Εργατικό Κόμμα”, επικεντρώνεται σε φίλο-μεταναστευτική ατζέντα.
▫️Ο μεγάλος χαμένος του αριστερού φάσματος είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SP) που σημείωσε ιστορικό χαμηλό 25ετίας, με 3,15% και 5 έδρες (από το ήδη χαμηλό 5,98% και 9). Πρόκειται για το πάλαι ποτέ μαοϊκό “Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας/Μαρξιστικό-Λενινιστικό” (KPN/ML) που μετονομάστηκε σε “Σοσιαλιστικό Κόμμα” το 1991, επισφραγίζοντας έτσι την μετάλλαξη του σε αριστερή σοσιαλδημοκρατία, ελαφρώς ευρωσκεπτικιστική.
Το SP έφτασε το 2006 να είναι 3ο κόμμα με 16,58%, και αξιωματική αντιπολίτευση στην τότε συγκυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών – Εργατικών. Διατήρησε ποσοστά πάνω από το 9% και στην περίοδο της κυριαρχίας των Φιλελεύθερων που ακολούθησε, αλλά την τελευταία πενταετία βρίσκεται σε καθοδική τροχιά. Στο ευρωπαϊκό επίπεδο ανήκει βέβαια στην “Αριστερά” (THE LEFT- GUE/NGL), ωστόσο στις τελευταίες ευρωεκλογές δεν εξέλεξε ευρωβουλευτή.
▫️Με την ευρωομάδα της “Αριστεράς” συνδέεται και το “Κόμμα για τα Ζώα” (PvdD), το οποίο επίσης σημείωσε πτώση, συγκεντρώνοντας 2,22% και 3 έδρες (από 3,84% και 6).
▫️Επίσης, εκτός Βουλής με 0,41% (από 0,84% και 1 έδρα) μένει το B1J1, το θεωρούμενο ως ακροαριστερό κόμμα που ιδρύθηκε το 2016. Επικεντρώνει σε αριστερό δικαιωματικό κινηματισμό κατά των έμφυλων-φυλετικών-θρησκευτικών διακρίσεων, υπεράσπιση εργασιακών διεκδικήσεων, και αφηρημένη ρητορική ριζοσπαστικού “δημοκρατικού σοσιαλισμού” που διακηρύσσει ότι το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα είναι “μη-βιώσιμο” (με το μαλακό σύντροφ@, μην γίνει καμιά ζημιά).
▫️Έχει σαφώς κάποια πολιτική και ψυχολογική σημασία το γεγονός της κατάληψης της 2ης θέσης από τον κεντροαριστερό εκλογικό συνασπισμό, κάτι που για το “Εργατικό Κόμμα” είχε να συμβεί από το 2010. Στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις μάλιστα, το καλύτερο σχετικό πλασάρισμα στην κατάταξη ήταν η 5η θέση (του Σοσιαλιστικού Κόμματος το 2021, της Πράσινης Αριστεράς το 2017).
▫️Ωστόσο η άνοδος του συμμαχικού σχήματος PvdA-GL δεν αποτυπώνει μια συνολική ενίσχυση του ευρύτερου κεντροαριστερού-αριστερού χώρου αλλά μια ανακατάταξη στο εσωτερικό του. Πιθανότατα εκφράζει και την αναζήτηση ενός κεντρικού σημείου αναφοράς του κεντροαριστερού εκλογικού κοινού, που στις προηγούμενες δύο εκλογικές αναμετρήσεις -μετά τον καταποντισμό του PvdA- ήταν κατακερματισμένο.
▫️Η ισχνή ανάκαμψη της κεντροαριστεράς έχει άλλωστε μια εμφανή απουσία ριζοσπαστισμού, που αποτυπώνεται και στον επικεφαλής του σχήματος, τον καθεστωτικό σοσιαλδημοκράτη δεινόσαυρο Φρανς Τίμερμανς, ενώ ταυτόχρονα το αριστερό άκρο -βασικά στο πρόσωπο του Σοσιαλιστικού Κόμματος- είναι περαιτέρω αποδυναμωμένο.
▫️Το εκλογικό άθροισμα της ευρύτερης κεντροαριστερής-αριστερής πολυκατοικίας είναι 23,69% και 36 έδρες, ελάχιστα βελτιωμένο από το 2021 που ήταν 23,58% και 35 έδρες. Ας σημειωθεί επίσης ότι αυτό το ποσοστό υπολείπεται ακόμα σημαντικά του αντίστοιχου του 2017, που ήταν 29,44% και 45 έδρες.
▫️Εάν δε, σ’ αυτούς τους υπολογισμούς μπει και η πτώση του D66 -ως πιθανού συμμάχου εκ του προοδευτικο-φιλελεύθερου κέντρου- οι κυβερνητικές προοπτικές της Κεντροαριστεράς είναι αρκετά χλωμές.
🔸Άνοδος και εσωτερική ανατροπή στην Χριστιανοδημοκρατική Δεξιά
▫️Ανεβασμένα είναι τα συνολικά ποσοστά της Καθολικής Χριστιανοδημοκρατικής Δεξιάς, η οποία ανήκει στην ευρωομάδα του “Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος” (EPP), που στα καθ’ ημάς αφορά την ΝΔ.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι στη συγκεκριμένη πολιτική οικογένεια υπήρξε αλλαγή κομματικής πρωτοκαθεδρίας σ’ αυτές τις εκλογές, μετά την προ διετίας διάσπαση της Χριστιανοδημοκρατικής Έκκλησης (CDA), επ’ αφορμής περιστατικών που διημείφθησαν κατά τη διάρκεια των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων της καθεστωτικής καμαρίλας για τον σχηματισμό της τέταρτης κυβέρνησης Ρούτε.
▫️Το νεοεμφανιζόμενο “Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο” (NSC), που προέκυψε από τη διάσπαση, πήρε 12,89% και 20 έδρες ενώ το μητρικό CDA (που συμμετείχε στην 1η, 3η και 4η κυβέρνηση Ρούτε) πήρε μόλις 3,34% και 5 έδρες (στις προηγούμενες εκλογές το ενιαίο CDA είχε 9,5% και 15 έδρες).
▫️Ο συγκεκριμένος συσχετισμός που διαμορφώθηκε μεταξύ των δύο Χριστιανοδημοκρατικών σχηματισμών αντανακλά πιθανώς μια αντίδραση του παραδοσιακού, συντηρητικού, δεξιού εκλογικού κοινού απέναντι στην “ακροκεντρώα” (νεο)φιλελεύθερη διαχείριση, από θέσεις “κοινωνικής οικονομίας της αγοράς” και κοινωνικού συντηρητισμού, όπως εύγλωττα αποτυπώνεται και στο όνομα του νέου κόμματος.
▫️Παρόμοια μάλλον χαρακτηριστικά έχει και η ψήφος στο τρίτο κόμμα που ανήκει στην ευρωομάδα του EPP, την -προτεσταντική- Χριστιανική Ένωση (CU) η οποία πήρε 2,05% και 3 έδρες (από 3,37% και 5).
🔸Άνοδος για τους αγροτιστές
▫️Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί το πως θα κινηθεί πλέον κοινοβουλευτικά το συντηρητικό “Κίνημα Αγροτών-Πολιτών” (ΒΒΒ) καθώς στην δεύτερη συμμετοχή του στις εκλογές εκτινάσσεται από το 1% στο 4,68% και στις 7 έδρες (από 1), ενώ στις πρόσφατες εκλογές για τη Γερουσία αναδείχθηκε πρώτο κόμμα. Το ΒΒΒ συγκροτήθηκε το 2019 για να εκπροσωπήσει πολιτικά, σε δεξιό πλαίσιο, τις έντονες και συνεχιζόμενες αγροτικές διαμαρτυρίες κόντρα στις κυβερνητικές αποφάσεις για μείωση κατά το ήμισυ του ζωικού κεφαλαίου της χώρας στο όνομα του περιορισμού της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
🔸Το υπόλοιπο ακροδεξιό φάσμα
▫️Δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται, εφόσον απαιτηθεί, η στήριξη σε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση Βίλντερς του ενός βουλευτή (0,68% από 2,37% και 3 έδρες) που θα έχουν στη νέα Βουλή οι ακροδεξιοί του JA21, οι οποίοι ανήκουν στην ακροδεξιά ευρωκοινοβουλευτική ομάδα των “Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών” (ECR) που περιλαμβάνει το πολωνικό (απερχόμενο) κυβερνητικό PiS, τους “Αδερφούς Ιταλούς” της Μελόνι, το ισπανικό Βοξ, τον Βελόπουλο και άλλα τέτοια καλόπαιδα.
▫️Στην ακροδεξιά ευρωομάδα του ECR εντάσσεται και το υπερσυντηρητικό φονταμενταλιστικό Καλβινιστικό Πολιτικό Κόμμα (SGP) που διατήρησε τις δυνάμεις του στο 2,11% και τις 3 έδρες. Είναι το παλιότερο ολλανδικό κόμμα, αξιοσημείωτα σταθερό εκλογικά, αλλά πιθανώς όχι διατεθειμένο να εμπλακεί σε κυβερνητικό σχήμα λόγω του ιδιαίτερου, σκληρά αντιδραστικού, θεοκρατικού του χαρακτήρα.
▫️Το προαναφερθέν ακροδεξιό JA21 προέκυψε ως διάσπαση του “Φόρουμ για τη Δημοκρατία” (FvD), το οποίο με τη σειρά του αποτέλεσε διαδοχικά μέλος των ευρωομάδων του ECR και του ID και τώρα είναι “μη-ενταγμένο”. Εγχωρίως τελεί εν πολλοίς σε “καραντίνα” ως “συνωμοσιολογικό” και “φιλοπουτινικό”. Το FvD (που ιδρύθηκε το 2016 ως think tank και οργάνωσε καμπάνια εναντίον της Συμφωνίας Σύνδεσης Ουκρανίας-ΕΕ στο σχετικό δημοψήφισμα που έγινε στην Ολλανδία την ίδια χρονιά) πήρε 2,24% και 3 έδρες (από 5,02% και 8 ). Προβάλλει ένα sui generis μείγμα ριζοσπαστικού νεοσυντηρητισμού και εθνικιστικού αντιευρωενωσιακού σουβεραϊνισμού, και είναι ερωτηματικό το πως θα παίξει τα χαρτιά του, από τακτικής άποψης, απέναντι στον Βίλντερς, δεδομένης και της αποδυνάμωσης του με απανωτές διασπάσεις.
▫️Η έτερη φρέσκια διάσπαση του FvD, υπό την επωνυμία “Συμφέρον της Ολλανδίας” (BVNL) έμεινε εκτός Βουλής με 0,51%.
🔸Συμπερασματικά
▫️Στους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς αποτυπώνεται σαφής ακροδεξιά-νεοφασιστική στροφή, παράλληλα με δεξιά-συντηρητική μετατόπιση.
▫️Συνδυαστικά, τα δύο αυτά στοιχεία της εκλογικής δυναμικής ενσωματώνουν κυρίαρχα και προνομιακά -αν όχι αποκλειστικά- την φυγόκεντρη κοινωνική αμφισβήτηση που αναπτύχθηκε το προηγούμενο διάστημα.
▫️Ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης συνασπισμού, με κορμό τις πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούν πολιτικά αυτές τις δυναμικές στο νέο κοινοβούλιο, είναι η πιο πιθανή εξέλιξη.