Ρέπουν οι νέοι μας προς τον κομμουνισμό;
του Κώστα Κολοκυθά
Στις αρχές Νοέμβρη το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) δημοσίευσε μια έρευνα του αναφορικά με τις αντιλήψεις των νέων της Ελλάδας για τον κομμουνισμό, 31 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Το ΚΕΦΙΜ είναι ένα think tank που στόχο έχει τη διάδοση των πιο ακραίων νεοφιλελεύθερων απόψεων. Στο ΚΕΦΙΜ συμμετέχουν η Μιράντα Ξαφά, ο Πέτρος Δούκας κ.α. ενώ πρόεδρος είναι ο κ. Σκούρας με ισχυρές σχέσεις με το Ρεπουμπλικανικό κόμμα στις ΗΠΑ.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, που μεταξύ άλλων φρίκαραν το ακραία φιλελεύθερο think tank, έδειξαν ότι περίπου το 60% των νέων της χώρας εκτιμά σήμερα ότι η πορεία της Ελλάδας θα ήταν καλύτερη αν βρισκόταν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Ας ξεκινήσουμε με το προφανές. Γιατί να απασχολεί τους φιλελεύθερους της χώρας σήμερα η αντίληψη των νέων για τον «κομμουνισμό» 30 χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού; Γιατί τόση ανησυχία για κάτι που κατέρρευσε 30 χρόνια πριν;
Τη στιγμή μάλιστα που στην ιστοσελίδα τους υπερηφανεύονται ότι το σύστημα της οικονομίας της αγοράς πατάει πάνω σε πλάτες γιγάντων γιατί έχει αποδείξει την υπεροχή του; Μήπως δεν είναι οι ίδιοι άνθρωποι που διατείνονται παντού και σε όλους τους τόνους ότι ο κομμουνισμός είναι αποτυχημένο σύστημα και ανήκει στο παρελθόν; Δεν είναι εκείνοι που είναι βέβαιοι ότι ο καπιταλισμός είναι το σύστημα εκείνο που εξασφαλίζει την ευημερία, την ειρήνη και την ανάπτυξη; Γι’ ακόμη μια φορά οι κύριοι του ΚΕΦΙΜ και οι ιδεολογικοί τους φίλοι δεν είναι εκείνοι που δηλώνουν με αυταρέσκεια ότι ο καπιταλισμός είναι το βέλτιστο δυνατό κοινωνικό σύστημα και δεν απειλείται από τίποτα; Δεκαετίες τώρα έχουν όλα τα μέσα (μίντια, ντοκιμαντέρ και ταινίες, εκπαίδευση) και ξαναγράφουν την ιστορία του 20ου αιώνα, ώστε να νομίζει ο κόσμος ότι ο φασισμός νικήθηκε στο Περλ Χάρμπορ και στη Νορμανδία και ότι ο Στάλιν κάθε μήνα έσφαζε κάποια εκατομμύρια αντιφρονούντες. Έχουν όλα τα μέσα (καταναλωτισμός, πολιτιστικά σκουπίδια, χειραγωγούμενα social media) για να χειραγωγούν τις συνειδήσεις, ειδικά των νέων. Δεν έχουν αντίπαλο. Τι φοβούνται; Γιατί τόση πρεμούρα;
Την έρευνα μονοπωλούν ερωτήματα του στυλ: «Ήταν ίδια η αγοραστική δύναμη Ελλάδας-Βουλγαρίας μετά το 1990;» ή «Ποια από τα ακόλουθα προϊόντα μπορούσε να αγοράσει ο μέσος πολίτης ελεύθερα στην Σοβιετική Ένωση το 1985 και να παραλάβει την ίδια μέρα;» και στη λίστα συμπεριλαμβάνονται τα… καλσόν.
Με τέτοιου είδους ερωτήματα προσπαθεί η «έρευνα» να εκμαιεύσει την απάντηση που θέλει. Ότι δηλαδή ο κομμουνισμός είναι ένα αποτυχημένο σύστημα και ο καπιταλισμός το πιο αποτελεσματικό σύστημα. Ακόμα όμως και με στημένες ερωτήσεις δεν τους βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα. Κι αυτό γιατί πέρα από τις στημένες ερωτήσεις, υπάρχει και η ωμή πραγματικότητα. Οι νέοι, στους οποίους απευθύνονται τα ερωτήματα, ίσως παίρνουν μισθούς πείνας. Ίσως είναι υποχρεωμένοι να ζουν με τους γονείς τους ως τα 40. Ίσως είναι άνεργοι. Ίσως να μπορούν να αγοράσουν ένα καλσόν, αλλά η ζωή τους να είναι διαρκώς βουλιαγμένη στο οικονομικό αδιέξοδο. Ίσως να μη στήνονται στην ουρά για ένα τζήν, αλλά να ζουν για να δουλεύουν και όχι να δουλεύουν για να ζουν.
Στην έρευνα υπάρχουν αρκετά ερωτήματα με σαφή προσανατολισμό. Πατάνε πάνω στα αδιέξοδα του υπαρκτού σοσιαλισμού, στην ύστερη μεταβατική πορεία του προς την παλινόρθωση του καπιταλισμού, κυρίως στην οικονομία και στον τομέα των αγαθών. Οι ίδιοι φιλελεύθεροι που το 1988 πανηγύριζαν για την Περεστρόικα, σήμερα βάζουν την ερώτηση «ποια ήταν η διαφορά στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των πολιτών ΗΠΑ και ΕΣΣΔ το 1992». Δηλαδή οι ίδιοι που έλεγαν τότε ότι η λύση είναι η παλινόρθωση του καπιταλισμού, διατυπώνουν το ερώτημα γιατί η λύση που πρότειναν δεν ήταν τελικά λύση. Βεβαίως δε συζητάμε κάποια πιο σοβαρή μελέτη, ότι για παράδειγμα οι καπιταλιστικές σχέσεις (κίνητρο του κέρδους, ανταγωνισμός, μαύρη αγορά) που είχαν διευρυνθεί δεκαετίες πριν στην οικονομία του υπαρκτού σοσιαλισμού, φταίνε για τα αδιέξοδα που δημιουργήθηκαν. Για το ΚΕΦΙΜ το ερώτημα αφορά που έβρισκες πιο εύκολα καλσόν και αυτοκίνητα BMW το 1992. Στις ΗΠΑ ή στην ΕΣΣΔ; Σοβαρό think tank.
Από την άλλη απουσιάζουν εκκωφαντικά ερωτήσεις που θέτουν άλλες προτεραιότητες. Αν πραγματικά τα think tank των φιλελευθέρων υπερασπίζονται τον «ελεύθερο» διάλογο και την ανοιχτότητα, γιατί δεν υπάρχει καμία ερώτηση για την παιδεία, την υγεία, τον πολιτισμό, το δικαίωμα στη στέγη ή το δικαίωμα στα αξιοπρεπή γηρατειά; Όπως για παράδειγμα, υπήρχαν άστεγοι στην ΕΣΣΔ; Σε μια πανδημία πόσο κόστιζε στον ασθενή η περίθαλψη στη σοσιαλιστική Βουλγαρία, συγκριτικά με τα 35 χιλ δολάρια που κοστίζει σήμερα στις ΗΠΑ; Ποιο ποσοστό του πληθυσμού είχε πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στις ΗΠΑ και ποιο στην ΕΣΣΔ και με ποια κριτήρια; Που ήταν τα μεγαλύτερα ποσοστά αναλφαβητισμού, αλκοολισμού, σχετικού και απόλυτου κοινωνικού αποκλεισμού; Στην καπιταλιστική Βραζιλία ή στη σοσιαλιστική Κούβα; Πιστεύετε ότι σε μια πανδημία η διαχείριση σε ένα άλλο κοινωνικό σύστημα με άλλες προτεραιότητες θα είχε σαν αποτέλεσμα εκατομμύρια νεκρούς και εκατοντάδες εκατομμύρια πεινασμένους, ανέργους και με ψυχολογικά προβλήματα; Κανένα τέτοιο ερώτημα δεν υπάρχει. Γιατί τότε τα συμπεράσματα θα ήταν… ασυμμάζευτα.
Αυτό που δείχνει έμμεσα η έρευνα του ΚΕΦΙΜ πρέπει ωστόσο να μας απασχολεί. 31 χρόνια μετά την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ το φάντασμα του κομμουνισμού στοιχειώνει τους φιλελεύθερους αυτής της χώρας παρ’όλες τις παρόλες τους για το αντίθετο. Γιατί διαφορετικά δε θα είχαν λόγο να ασχοληθούν μαζί του. Γιατί το αύριο προμηνύεται σκοτεινό για τη νεολαία και καμία καπιταλιστική φόρμουλα δεν το σώζει κι αυτό οι κύριοι και οι κυρίες των φιλελεύθερων think tank το γνωρίζουν παρά τις αγκυλώσεις τους.
Το πρόβλημα τους δεν είναι η ΕΣΣΔ του Μπρέζνιεφ και του Γκορμπατσόφ. Το πρόβλημα είναι να μην τεθούν ως βασικές προτεραιότητες μιας κοινωνίας η υγεία και η παιδεία και όχι τα… καλσόν. Ξέρουν ότι σε αυτό το γήπεδο θα χάσουν από έναν ανώτερο αντίπαλο. Το Σοσιαλισμό.