Η αφρόκρεμα της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας συγκεντρώθηκε προ μηνός στο Ιντερλάκεν της Ελβετίας για να ολοκληρώσει τη σύνταξή της. Μερικοί την ονόμασαν «τελευταία προειδοποίηση». Είναι η «έκτη σύνθεση», του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (IPCC). Η έκθεση στηρίζεται στην τελευταία δεκαετία ερευνών της κλιματικής επιστήμης και στα συμπεράσματα από τρεις προηγούμενες διεθνείς εκθέσεις, που συνετάγησαν κατά το 2021 και 2022 και εξέτασαν αντίστοιχα την φυσική της κλιματικής αλλαγής, τις επιπτώσεις της και τις μεθόδους μείωσής της αντίστοιχα.
Αναφερόμενος στο περιεχόμενο της έκθεσης ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες υπογράμμισε ότι η ωρολογιακή βόμβα του κλίματος πλησιάζει στο σημείο της έκρηξης και κάλεσε τις πλούσιες χώρες να περιορίσουν ταχύτερα τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Ο Γενικός Γραμματέας υπενθύμισε ότι ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας τα τελευταία πενήντα χρόνια είναι ο ταχύτερος των τελευταίων δύο εκατομμυρίων ετών. Και οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα της Γης είναι επίσης οι υψηλότερες εδώ και τουλάχιστον δύο εκατομμύρια χρόνια.
Οι ίδιοι οι συγγραφείς της τελευταίας έκθεσης του IPCC την ονόμασαν «οδηγό επιβίωσης για την ανθρωπότητα» και κάλεσαν τις αναπτυγμένες χώρες να δεσμευτούν για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίου θερμοκηπίου (δηλαδή με μηδενικό ισοζύγιο εισροών και εκροών άνθρακα από και προς την ατμόσφαιρα) γύρω στο 2040.
Σύμφωνα με το IPCC, οι εκπομπές πρέπει να μειωθούν στο μισό έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030, αν είναι να υπάρξει οποιαδήποτε πιθανότητα η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη, εν σχέσει με τα προβιομηχανικά επίπεδα, να μην ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό Κελσίου, που είναι η κεντρική επιδίωξη της Συμφωνίας των Παρισίων για το κλίμα.
«Αν δράσουμε τώρα, μπορούμε ακόμα να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για όλους», ήταν η εκτίμηση του επικεφαλής του IPCC Hoesung Lee. Αν συνεχιστούν όμως οι παρούσες πολιτικές, ο πλανήτης θα ζεσταθεί κατά 3,2 βαθμούς Κελσίου στα τέλη του αιώνα. Ακόμα και αν εφαρμοσθούν οι σημερινές δεσμεύσεις των κρατών (που σπανίως τηρούνται), η θερμοκρασία και πάλι μπορεί να αυξηθεί τουλάχιστο κατά 2,2 βαθμούς Κελσίου. Σήμερα είναι ήδη 1,1 βαθμούς υψηλότερη από το επίπεδο του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα, προκαλώντας παγκοσμίως όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο κόσμος πρέπει να επιταχύνει τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και να μετασχηματίσει τη γεωργία και τις διατροφικές συνήθειες, αν θέλουμε να υπάρξει κάποια ελπίδα να επιτευχθούν οι αναγκαίοι περιορισμοί εκπομπών. Η έκθεση προειδοποιεί ότι έρχονται περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, ταχύτερη αύξηση της στάθμης της θάλασσας, ταχύτερη τήξη των πάγων της Αρκτικής και αύξηση της πιθανότητας υπέρβασης καταστροφικών και μη αντιστρέψιμων σημείων καμπής (tipping points).
Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Γης απειλείται ήδη από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ως συνήθως, και αυτή η έκθεση είναι προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, για αυτό και δέχτηκε τα πυρά πολλών οικολόγων ως «ανεπαρκής» ή ακόμα και εσφαλμένη.
Για παράδειγμα, η Dipti Bhatnagar, των «Φίλων της Γης» (Μοζαμβίκη) τονίζει ότι της προκαλεί φόβο η μεγάλη έμφαση που δίνει η τελευταία έκθεση του IPCC στην ανάγκη απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Αυτό, πιστεύει, μαζί με τον όρο overshoot, στον οποίο επανέρχεται η έκθεση, ανοίγει τον δρόμο σε λάθος απαντήσεις στην κλιματική κρίση.
Overshoot σημαίνει ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε έστω προς στιγμήν το όριο του 1,5 βαθμού, αλλά μετά θα το ξανακατεβάσουμε. «Πως θα γίνει η επαναπορρόφηση του διοξειδίου; Και γιατί να γίνει επαναπορρόφηση;», διερωτάται η Bhathnagar. Αυτά σημαίνουν, κατά τους κριτικούς οικολόγους, ότι στην πραγματικότητα οι ελίτ θέλουν να συνεχίσουν να κάνουν τις δουλειές τους ως συνήθως (business as usual). Θέλουν να πάνε σε απορρόφηση του διοξειδίου και σε «προσωρινή» υπέρβαση του ορίου του 1,5 βαθμού, γιατί δεν θέλουν να σταματήσουν τα ορυκτά καύσιμα και θέλουν να συνεχίσουν να βγάζουν λεφτά με τον τρόπο που το κάνουν τώρα. Και παίρνουν γη, περιλαμβανομένων δασών στον παγκόσμιο Νότο, προκειμένου να τη χρησιμοποιήσουν για την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα, κινδυνεύοντας να προκαλέσουν μια τρίτη κρίση παράλληλα με την κρίση των ορυκτών καυσίμων και την κρίση εκ των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής, λέει η Bhathnagar.
Ανεξαρτήτως όμως της βασιμότητας αυτών των κριτικών, γεγονός είναι ότι όλα τα νέα που έχουμε τώρα υποδεικνύουν ότι οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων και του ΟΗΕ, ούτως ή άλλως, είτε ορθές είτε «ξεδοντιασμένες», ουδόλως λαμβάνονται υπόψιν από τις κυβερνήσεις, ιδίως μετά την έκρηξη της ουκρανικής κρίσης, του πολέμου κυρώσεων και αντικυρώσεων και του νέου Ψυχρού Πολέμου.
Μόνο τις τελευταίες εβδομάδες η Νότιος Κορέα αναθεώρησε προς τα κάτω τους κλιματικούς στόχους της για το 2030, η ιαπωνική κυβέρνηση κάλεσε για μεγαλύτερη ευελιξία στους κανόνες ενεργειακής μετάβασης, η Γερμανία μπλόκαρε ξαφνικά τις ευρωπαϊκές προτάσεις για τα νέα αυτοκίνητα, που είχε προηγουμένως αποδεχθεί, και ο πρόεδρος Μπάιντεν ενέκρινε ένα γιγαντιαίο και γιγαντιαίων συνεπειών σχέδιο γεωτρήσεων για άντληση υδρογονανθράκων στην Αλάσκα, προκαλώντας την οργή των Αμερικανών οικολόγων αλλά και των ιθαγενών της χερσονήσου.
Ολοταχώς στον γκρεμό…
