Τοποθέτηση στην εκδ/ση Κομμουνιστικού Σχεδίου – ΑΡΑΝ – ανένταχτων

του Βασίλη Λιόση

Τοποθέτηση στην εκδήλωση παρουσίασης των θέσεων εργασίας και διαλόγου για μια μεταβατική κομμουνιστική οργάνωση

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

καταρχάς σας ευχαριστώ εκ μέρους του Συλλόγου Διάδοσης της Μαρξιστικής Σκέψης «Γιάνης Κορδάτος» για τη σημερινή πρόσκληση και την ευκαιρία που μας δίνεται να διατυπώσουμε ορισμένες σκέψεις μας.

Πρώτα από όλα να τονίσουμε πως το εγχείρημα ενοποίησης κομμουνιστικών δυνάμεων δεν μπορεί παρά να φέρει θετικό πρόσημο, ειδικά σε περιόδους ήττας και πολυδιάσπασης.

Στο Σχέδιο Θέσεων που έχετε καταθέσει υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία όπως η επιμονή σας για:

συγκρότηση κομμουνιστικής οργάνωσης,
σύμπτυξη δυνάμεων μέσα σε ένα μέτωπο αγώνα και διεκδίκησης,
και για τη διαλεκτική σύνδεση τακτικής – στρατηγικής,
αλλά και το γεγονός της συνειδητοποίησης ότι η επαναστατική μετάβαση είναι πολύμορφη (για παράδειγμα στέκεστε ισορροπημένα στο ζήτημα μιας κυβέρνησης ριζοσπαστικής κατεύθυνσης και το πώς οι κομμουνιστικές δυνάμεις πρέπει να σταθούν απέναντί της).

Όλα τα παραπάνω δυστυχώς δεν είναι αυτονόητα για μεγάλο μέρος της κομμουνιστικής Αριστεράς. Ωστόσο, μια συντροφική σχέση ανάμεσα σε όμορες συλλογικότητες προϋποθέτει έναν ειλικρινή διάλογο και ως εκ τούτου έχουμε ορισμένες παρατηρήσεις επί του Σχεδίου Θέσεων.

Παρατήρηση πρώτη: Η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά κλείνει μισό αιώνα ζωής από το 1974 ως και σήμερα και κατά βάση πλέει εντός λιμναζόντων νερών. Οι εκλογικές και κινηματικές επιδόσεις της είναι πενιχρές. Επομένως, απαιτείται μια γενναία αποτίμηση που από όσο έχουμε υπόψη μας δεν έχει γίνει από κανέναν χώρο. Η αποτίμηση πρέπει να συμπεριλαμβάνει την καταγραφή των παθογενειών, την ερμηνεία τους και την πρόταση υπέρβασης τους.

Ο διαλυτικός φραξιονισμός, ο ατελέσφορος εισοδισμός, ο διανοουμενισμός, η επιτηδευμένη και βερμπαλιστική γλώσσα, η απουσία σοβαρών θεωρητικών αναλύσεων, το καρκίνωμα της γραφειοκρατίας που δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο την ηγεσία του ΚΚΕ, ο υδροκεφαλισμός της στρατηγικής στο δίπολο τακτικής – στρατηγικής, ο σεχταρισμός και η αδύναμη σύνδεση με το εργατικό κίνημα χρήζουν ερμηνείας αλλά και ξεριζώματος.

Παρατήρηση δεύτερη: Κομβικό ζήτημα, κατά τη γνώμη μας, για τη σύνδεση τακτικής – στρατηγικής είναι η σωστή εκτίμηση για τη θέση της Ελλάδας στο παγκόσμιο καπιταλιστικό στερέωμα. Υπάρχουν τουλάχιστον δέκα σημεία που εντοπίσαμε στο Σχέδιο Θέσεων όπου σωστά εκτιμάτε ότι:

Υπάρχει ετεροβαρής αλληλεξάρτηση και ανισότιμες σχέσεις (αν και κατά τη γνώμη μας η έννοια της οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης αποδίδει καλύτερα την ποιοτική διάσταση του φαινομένου).
Στο διεθνές επίπεδο δημιουργούνται σχέσεις οικονομικής και πολιτικής ανισοτιμίας.
Αίρεται κάθε είδους προστασία των εγχώριων οικονομιών (αν και αυτό γίνεται με αντιφάσεις π.χ. βλέπε πολιτική Τραμπ).
Οι ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις μετακυλίουν ευκολότερα την κρίση τους σε πιο αδύναμους κρίκους.
Μέρος της εγχώριας εκμετάλλευσης αποσπάται από τα πιο ανταγωνιστικά ξένα κεφάλαια στη σφαίρα της κυκλοφορίας μέσω των διαδικασιών του διεθνούς ανταγωνισμού.
Το παραπάνω αποτελεί την ουσία της ιμπεριαλιστικής εκμετάλλευσης σε οικονομικό επίπεδο.
Τα αντικαπιταλιστικά καθήκοντα πρέπει να συμπληρώνονται με τη διόλου δευτερεύουσα αντιιμπεριαλιστική διάσταση ενάντια στη διπλή εκμετάλλευση και τις πολιτικές μορφές που παίρνει.
Η τάση απόκλισης της Ελλάδας εντός ΟΝΕ-ΕΕ συνεχίζεται, η Ελλάδα υποβαθμίζεται και βαλκανοποιείται στο πλαίσιο της Ευρώπης και μετατρέπεται σε διαμετακομιστικό κόμβο μεταξύ ανατολής και ΕΕ.
Η Ελλάδα ηγεμονεύεται από μεγάλες δυνάμεις κυρίως ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία και ταυτόχρονα διεκδικεί ηγεμονία επί πιο αδύναμων χωρών στην περιφέρειά της, κυρίως των Βαλκανίων (αυτό το τελευταίο μπορεί να είναι προβληματικό ως διαπίστωση αφού είναι άλλο οι ενδόμυχοι πόθοι μιας αστικής τάξης και άλλο η υλοποίησή τους).
Το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας από την ιμπεριαλιστική κηδεμονία μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί ως διακριτός στόχος και ταυτόχρονα ως πεδίο λαϊκών συμμαχιών μιας νέας εργατικής κομμουνιστικής πολιτικής.

Ωστόσο, ενώ από τη μια υπάρχουν όλες οι παραπάνω εκτιμήσεις στη συνέχεια το κείμενο υιοθετεί κατά κόρον το σχήμα της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, το οποίο εισήγαγε η ηγεσία του ΚΚΕ. Εδώ τίθεται και ένα γενικότερο ζήτημα που δεν αφορά μόνο το Σχέδιο Θέσεων. Ερωτήματα όπως:

Πώς ορίζεται ο ιμπεριαλισμός;
Μπορούμε τα κριτήρια του ιμπεριαλισμού να τα χρησιμοποιούμε και για τον χαρακτηρισμό μιας χώρας ως ιμπεριαλιστικής;
Γιατί οι διαπιστώσεις του Λένιν για την ύπαρξη εξαρτημένων χωρών θεωρούνται ξεπερασμένες (αν θεωρούνται τέτοιες);
Τι ακριβώς είπε ο Λένιν και γιατί το είπε και με ποια μεθοδολογία θα εμπλουτίσουμε τη σκέψη του;

Συναφές ερώτημα με όλα τα παραπάνω είναι και πώς εννοούμε τον αντιιμπεριαλισμό και αν η χρήση αυτού του όρου και κυρίως η δημιουργία ή καλύτερα η ανασύσταση του αντιμπεριαλιστικού κινήματος έχει σημασία για μια χώρα όπως η Ελλάδα.

Αυτό που ζήσαμε ειδικά τα τελευταία χρόνια, δηλαδή την περίοδο της κρίσης, στη χώρα μας δεν είναι συνηθισμένο. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που μετά την κρίση έχει μικρότερο ΑΕΠ από ό,τι πριν την έναρξη της. Το χρέος περιστρέφεται γύρω από το 200%, ποσοστό που είχε να παρουσιαστεί από το 1900. Ο τριτογενής τομέας έχει διπλασιαστεί από το 1974 και έπειτα, με τον δευτερογενή και πρωτογενή να συρρικνώνονται συνεχώς. 400.000 νέοι κυρίως άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ομολογήσει δημόσια ότι τα μέτρα που λήφθηκαν στην Ελλάδα εν καιρώ κρίσης ήταν αυτά που έσωσαν τις γερμανικές τράπεζες. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι συνηθισμένο το γεγονός ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα απολύτως φανερά και ξεδιάντροπα η τρόικα όργωνε τα υπουργεία, σχεδίαζε τον προϋπολογισμό της χώρας και υποχρέωνε σε συγκεκριμένες οικονομικές κατευθύνσεις εις βάρος πάντα του κόσμου της εργασίας.

Δεν έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε απλώς με κάποιες ιδιομορφίες αλλά με υπερδιογκωμένες ιδιομορφίες και πρέπει να δοθεί εξήγηση για την ύπαρξή τους. Εμείς λέμε ότι η οικονομική και πολιτική εξάρτηση δεν είναι αυτή που δημιούργησε την κρίση αφού αυτή πάντα εδράζεται στη βασική αντίθεση κεφάλαιο – εργασία, στην πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους και στην υπερσυσσώρευση κεφαλαίων. Ωστόσο, ο εξαρτημένος χαρακτήρας του ελληνικού καπιταλισμού συνέτεινε στην ένταση, έκταση και διάρκεια αυτής της κρίσης. Αν αυτή η εξήγηση δεν ευσταθεί θα πρέπει τότε να προταθεί μια άλλη πιο πειστική, την οποία δεν έχουμε ακούσει αφού καλά – καλά δεν αναγνωρίζεται από διάφορες δυνάμεις ούτε αυτή η ιδιομορφία της κρίσης στην Ελλάδα.

Όπως και να έχει συμφωνούμε σε δύο κατευθύνσεις που δίνονται από το κείμενό σας. Η μία έχει να κάνει με τη ζωτική ανάγκη επιμέρους κινηματικών συσσωματώσεων σε μια σειρά τομείς όπως το εργασιακό, το αντιφασιστικό, η παιδεία κ.λπ. και η δεύτερη έχει να κάνει με το ότι πρέπει να κατακτήσουμε μεταξύ μας μια άλλη κουλτούρα συζήτησης. Η ανθρωποφαγία πρέπει και μπορεί να εκλείψει. Μπορούμε και οφείλουμε να είμαστε αυστηροί σε μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αλλά μπορούμε και πρέπει ταυτόχρονα αυτό να μη γίνεται με όρους κανιβαλισμού.

Σας ευχαριστούμε και πάλι για την πρόσκληση και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στο εγχείρημά σας.