Τράπεζα θεμάτων: άλλη μια προδιαγεγραμμένη δραματική υποβάθμιση της παιδείας

 

του Βασίλη Λιόση

Η νέα σχολική χρονιά ξεκινά με νέα δεδομένα λόγω (αντι)μεταρρυθμίσεων και με νέες αβεβαιότητες λόγω πανδημίας. Ένα από τα «νέα» στοιχεία είναι η Τράπεζα Θεμάτων (εφεξής ΤΘ). Στη συνέχεια του κειμένου παρατίθενται τέσσερις λόγοι με βάση τους οποίους η ΤΘ θα καταγραφεί νομοτελειακά ακόμη ως μία αποτυχία (ή κατά μία έννοια ακόμη ως μία επιτυχία αλλά το με ποιο σκεπτικό θα εξηγηθεί παρακάτω).

1. Κριτήριο αλήθειας μιας θεωρητικής κατασκευής δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ίδια η πράξη. Και όσον αφορά την ΤΘ η πράξη μιλά απολύτως ανάγλυφα και αφοπλιστικά. Το 2014, οπότε και είχαμε την εφαρμογή της ΤΘ για πρώτη φορά, οι μετεξεταστέοι στην Α΄ Λυκείου εξαπλασιάστηκαν ενώ υπήρχαν μαθήματα στα οποία η σχολική αποτυχία έφτασε το 40%. Αυτά και μόνο τα στοιχεία θα αρκούσαν για να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για την εκ νέου εφαρμογή μιας αποτυχημένης συνταγής αλλά και ως αφορμή μιας σοβαρής ενασχόλησης για την αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης γνώσης.
2. Η ΤΘ όχι μόνο δεν εξασφαλίζει μία δίκαιη αντιμετώπιση των μαθητών αλλά εντείνει τις αδικίες και τις ανισότητες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πρώτο, τα δύο από τα τέσσερα θέματα (το πρώτο και το τρίτο) δεν θα είναι επιλεγμένα κεντρικά αλλά από το κάθε σχολείο. Ποιος, λοιπόν, μπορεί να εξασφαλίσει ότι θα έχουμε μία δίκαιη αντιμετώπιση των μαθητών με διαφορετικά θέματα ανά σχολική μονάδα; Δεύτερο, ο στόχος είναι τα θέματα της ΤΘ σε κάθε μάθημα να φτάσουν τα 1000. Αν σε αυτά προσθέσουμε και τη θεωρία και τις ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων, τότε θα έχουμε μπροστά μας ένα τεράστιο όγκο ύλης για το κάθε μάθημα. Ποιος εκπαιδευτικός και ποιο παιδί μπορεί να αντέξει αυτή την υπέρμετρη ποσότητα;
3. Όλη η εκπαιδευτική κοινότητα συζητάει εδώ και χρόνια μία από τις πιο σοβαρές παθογένειες της ελληνικής εκπαίδευσης και αυτή δεν είναι άλλη από το σχολείο-εξεταστικό κέντρο. Η ΤΘ όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο πρόβλημα αλλά το διογκώνει. Η εισαγωγή των παιδιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν θα εξαρτάται μόνο από τις εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου αλλά από τις εξετάσεις και στις τρεις τάξεις του Λυκείου.
4. Είναι δεδομένο πως τα ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι πιο λαϊκές περιοχές έχουν χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας από τις πιο εύπορες. Και αυτό προφανώς δεν έχει γονιδιακά αλλά κοινωνικά αίτια. Η ΤΘ ενέτεινε και αυτό το φαινόμενο με τις πιο φτωχές περιοχές να καταποντίζονται στον πίνακα των επιδόσεων. Ποιος θα εξασφαλίσει ότι αυτό δεν θα επαναληφθεί;

Η ΤΘ είναι μόνο μία ψηφίδα ενός παζλ που το βλέπουμε εδώ και καιρό να εξελίσσεται, διαμορφώνοντας ένα αποκρουστικό τοπίο για την παιδεία. Η νέα ανακάλυψη του υπουργείου, η ελάχιστη βάση εισαγωγής, άφησε χιλιάδες νέους ανθρώπους εκτός πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η κοινωνιολογία εξοβελίστηκε στο πυρ το εξώτερο. Ψηφίστηκε ένα τερατώδες νομοσχέδιο για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού που στοχεύει στη διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικού πειθήνιου οργάνου του συστήματος, φοβισμένου και υποταγμένου. Με μαθητές που θα ξέρουν από τα δώδεκά τους αν θα γίνουν υδραυλικοί ή γιατροί (άλλωστε ο πρωθυπουργός το είπε: τα παιδιά του Περιστερίου είναι προορισμένα για ψυκτικοί). Ακριβώς σε αυτό το σημείο έγκειται και η «επιτυχία» της ΤΘ. Αν ο στόχος είναι να διαιωνιστεί ένα μοντέλο οικονομίας όπου το κυρίαρχο θα είναι η παροχή υπηρεσιών (τα γκαρσόνια της Ευρώπης), τότε είναι ολοφάνερο ότι δεν χρειάζεται να σπουδάζουν όλα τα παιδιά. Και η ΤΘ μαζί με όλα τα υπόλοιπα θα συμβάλει σε αυτόν τον «ευγενή» στόχο. Με αυτή την έννοια, λοιπόν, μιλήσαμε εισαγωγικά και για την «επιτυχία» της ΤΘ.

Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν στους μαθητές τους αλλά και στον ίδιο τους τον εαυτό να αποκαλύψουν όλες αυτές τις πλευρές. Οφείλουν να μην παρασυρθούν με τις φτιασιδωμένες λέξεις που χρησιμοποιούνται για να καλύψουν την ουσία της ΤΘ. Οφείλουν να αμφισβητήσουν ό,τι διαλύει την παιδεία, φθείρει τους ίδιους και προετοιμάζει ένα εφιαλτικό μέλλον για την πλειονότητα των μαθητών τους. Είναι χρέος τους.

Πήραμε το σκίτσο από παλιότερο σχετικό άρθρο στην Εκπαιδευτική Λέσχη.