Τρεις και μία αποτυχίες

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 2/9/2020

Οι τελευταίες ημέρες της ελληνοτουρκικής κρίσης μπορούν να αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμες. Κι αυτό επειδή κατά τη γνώμη μου σωρεύτηκαν μια σειρά αποτυχίες στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Σπάνια αντιμετωπίζουμε μια τέτοια κατάσταση επανειλημμένων διαψεύσεων. Πλησιάζει ίσως η στιγμή κατά την οποία η συσσωρευμένη ποσότητα θα μετατραπεί σε διαφορετική ποιότητα. Το στοιχείο αυτό μπορεί να αποκτήσει χαρακτήρα παιδαγωγικό.

Πρώτη αποτυχία: η προσδοκία ότι η ΕΕ θα υιοθετήσει κυρώσεις ενάντια στην επιθετικότητα του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος διαψεύστηκε παταγωδώς και στην τελευταία σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών. Θα ήταν απρονοησία να περιμένει κανείς ότι θα διαφοροποιηθούν ουσιαστικά τα πράγματα στην επικείμενη σύνοδο κορυφής στα τέλη Σεπτεμβρίου. Και βέβαια το ζήτημα δεν είναι αν υπήρξε έγκαιρη προετοιμασία από ελληνικής πλευράς για να πειστούν οι εταίροι της ΕΕ. Τα χαρτιά είναι σημαδεμένα. Η Γερμανία (και όχι μόνο) έχει συγκεκριμένα συμφέροντα που υπαγορεύουν τη στάση της. Από την άλλη η Γαλλία δεν έχει τη δύναμη να επιβάλλει τη γραμμή της στην ΕΕ. Και για την όποια στήριξή της στην Ελλάδα πρέπει να είμαστε εξαιρετικά επιφυλακτικοί. Υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα κατά τα οποία εγκατέλειψε την Ελλάδα εν μία νυκτί.

Δεύτερη αποτυχία: η προσδοκία ότι η παρέμβαση των ΗΠΑ θα διαφοροποιήσει επί της ουσίας της στάση του Ερντογάν. Θα πρέπει να εθελοτυφλεί κάποιος για να μην βλέπει το προφανές σε σχέση με την πάγια πολιτική των ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά.

Τρίτη αποτυχία: η ελπίδα ότι η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο θα μας εξασφάλιζε συμμαχίες. Έγινε ακριβώς το αντίθετο. Η Τουρκία αξιοποίησε το γεγονός ότι η συμφωνία προβλέπει μειωμένη επήρεια της Κρήτης για να ισχυροποιήσει ακόμη παραπέρα τα επιχειρήματά της. Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και με την τυχόν μερική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο. Θα δώσει την ευχέρεια στην Τουρκία να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα αποδέχεται έμμεσα ότι στο Αιγαίο δεν δικαιούται χωρικά ύδατα 12 ν.μ. Έγκριτοι καθηγητές του διεθνούς δικαίου έχουν επιχειρηματολογήσει σε ανύποπτο χρόνο για το ζήτημα.

Τέταρτη αποτυχία (επικείμενη): θα προκύψει από την αυταπάτη ότι η πιθανή ανάληψη της προεδρίας από τον Μπάιντεν θα αλλάξει τη στάση των ΗΠΑ. Αναφέρεται μάλιστα ως θετική προοπτική για την Ελλάδα να αναλάβει ο Ν. Μπερνς κρίσιμο πόστο στο υπουργείο Εξωτερικών. Μα ακριβώς ο Ν. Μπερνς κατά την κρίση των Ιμίων είχε δηλώσει: “οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια. Μπορεί να είναι και μερικά άλλα νησιά ή μικρές νησίδες επί των οποίων έχουμε παρόμοια θέση”.

Είναι καλό να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα κατάματα. Και όταν αυτή το επιβάλλει να αλλάζουμε ριζικά προσανατολισμό εγκαταλείποντας τους δήθεν συμμάχους που μας πλοηγούν στα νερά της παραχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ας αναζητήσουμε άλλα, υπαρκτά στηρίγματα και κυρίως ας απευθυνθούμε στις ανεξάντλητες δυνάμεις του λαού για εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία.