μετ. Κώστας Σμπόνιας

επιμ. Διονύσης Περδίκης

 

Παρουσιάζουμε τη μετάφραση του άρθρου Ukraine: trapped in a war zone από το ιστολόγιο του Michael Roberts, στο οποίο ο αρθρογράφος περιγράφει την οικονομική κατάσταση της Ουκρανίας λίγο πριν το ξέσπασμα του εν εξελίξει πολέμου.

Εφιστούμε την προσοχή του αναγνώστη στην οικονομική καταστροφή που σήμαινε για τους Ουκρανούς εργαζομένους τόσο η ανατροπή και ο διαμελισμός της ΕΣΣΔ, όσο και η περίοδος μετά το πραξικόπημα του «Μαϊντάν».

Μάλιστα, το πραξικόπημα αυτό αποτελεί και ιστορικό σημείο καμπής για την παράδοση της Ουκρανίας στο …έλεος της νεοφιλελεύθερης ιμπεριαλιστικής διεθνοποίησης, με πρωταγωνιστή το ΔΝΤ και κάθε είδους άλλους …ξένους οικονομικούς και …θεσμικούς συμβούλους. Ξεχωρίζει το παρακάτω απόσπασμα που αφορά το ξεπούλημα της ιδιαίτερα εύφορης καλλιεργήσιμης γης της Ουκρανίας στο ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο από την κυβέρνηση Ζελένσκι:

«Η κυβέρνηση αντιστέκεται στο να επιτρέψει στους ξένους να αγοράσουν γη. Αλλά το 2024, τα ουκρανικά νομικά πρόσωπα θα πληρούν τις προϋποθέσεις για συναλλαγές που αφορούν έως και 10.000 εκτάρια και θα ισχύουν για μια γεωργική έκταση 42,7 εκατομμυρίων εκταρίων (103 εκατομμύρια στρέμματα). Αυτό ισοδυναμεί με ολόκληρη την έκταση της πολιτείας της Καλιφόρνια ή με ολόκληρη την Ιταλία! Η Παγκόσμια Τράπεζα είναι ενθουσιασμένη με αυτό το άνοιγμα της βασικής βιομηχανίας της Ουκρανίας στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις».

Η πληροφορία αυτή μπορεί να συνδυαστεί με την παρακάτω που αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών επιχειρήσεων από ρεπορτάζ του Γιώργου Μιχαηλίδη στο ΠΡΙΝ:

“Ένα χρόνο πριν την έναρξη του τωρινού πολέμου, η κυβέρνηση Ζελένσκι έβαζε ως στόχο την πώληση των άνω των 3.000 κρατικών επιχειρήσεων που είχαν απομείνει από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.”

Το ίδιο συμβαίνει και με το ρεπορτάζ του Γιάννη Αρσακιάν στο Κοσμοδρόμιο για τα εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα στην Ουκρανία μετά το ξέσπασμα του πολέμου:

«[…] στις 15 Μαρτίου το ουκρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο, ο οποίος περιορίζει σημαντικά τη δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων και καταπατά μία σειρά από εργασιακά δικαιώματα, με πρόσχημα τις πολεμικές απαιτήσεις και τον στρατιωτικό νόμο.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο «Περί Οργάνωσης Εργασιακών Σχέσεων στο Στρατιωτικό Νόμο», παραχωρούνται στους εργοδότες μία σειρά από διευκολύνσεις, όπως είναι η δυνατότητα απόλυσης εργαζομένων με προειδοποίηση μόνο δέκα ημερών, αντί για δύο μήνες όπως ήταν μέχρι τώρα, ακόμη και αν βρίσκονται σε αναρρωτική άδεια ή σε διακοπές. Την ίδια στιγμή, παρέχεται η επιλογή αναστολής της εργασιακής σύμβασης, με τον εργοδότη να απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής των αμοιβών, χωρίς όμως να λύνεται η εργασιακή σχέση. Μάλιστα δίνεται το παραθυράκι στον εργοδότη να αποφύγει τελείως τη πληρωμή μισθών και αποζημιώσεων, καθώς αυτοί μπορούν να ανατεθούν στην επιτιθέμενη χώρα. Επιπλέον, οι εργοδότες αποκτούν την ελευθερία να αυξήσουν τις ώρες εργασίας σε 60 από 40 χωρίς περιορισμό στις υπερωρίες, να ακυρώσουν συλλογικές συμβάσεις κατά την κρίση τους και να μεταφέρουν τους εργαζόμενους σε άλλες εργασίες που δεν καλύπτονται από τη σύμβαση εργασίας, για λόγους άμυνας.

[…]

Με την καθοδήγηση της Βρετανίας, η Ουκρανία στοχεύει σε μία αποσοβιετικοποιήση του εργασιακού δικαίου. Όπως άλλωστε υποστηρίζει και η Τρετιάκοβα, οι εργασιακές σχέσεις στη χώρα συνεχίζουν να ρυθμίζονται από τον, απαρχαιωμένο για αυτήν, εργατικό κώδικα του 1971. Έτσι λοιπόν σε συνέχεια του έκτακτου εργασιακού νόμου, η ουκρανική κυβέρνηση προχωρά τώρα σε ένα νέο νομοσχέδιο, με το οποίο σχεδιάζει να εισάγει ατομικές συμβάσεις εργασίας για άτομα που εργάζονται σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Την ίδια στιγμή θα δοθεί πλέον η δυνατότητα στην εργοδοσία να απολύει εργαζόμενους άνευ αιτιολόγησης. Αυτό που ξεκίνησε με έναν έκτακτο νόμο λοιπόν, έρχεται να εδραιωθεί ως κανονικότητα για το εργασιακό τοπίο της Ουκρανίας. Ανάμεσα στους συντάκτες του νόμου, ήταν και μία ΜΚΟ, ιδρυτής της οποίας είναι ο πρώην πρόεδρος της Γεωργίας, Μιχαήλ Σαακασβίλι.»

15 χρόνια Ουκρανίας στη «σφαίρα επιρροής» της Ρωσίας δεν ήταν αρκετά για να αλλάξει ο …σοβιετικός εργατικός κώδικας, ή για να επέλθει η λαίλαπα των ιδιωτικοποιήσεων στον δημόσιο και φυσικό πλούτο της Ουκρανίας που μπορεί να επιφέρει σε λιγότερο από δεκαετία το ΔΝΤ και η ΕΕ!

Τα στοιχεία αυτά βρίσκονται σε εμφανή αντίθεση με την κατάσταση που επικρατεί στις χώρες που παραμένουν στη «σφαίρα επιρροής» της Ρωσίας, πχ στη Λευκορωσία[1], με εκτεταμένη κρατική ιδιοκτησία, όπως και στην ίδια τη Ρωσία όπου 12 από τα 16 μεγαλύτερα μονοπώλια είναι κρατικά σύμφωνα με τη Wikipedia.

Μακριά από εμάς το …αμάρτημα του να «διαλέξουμε ιμπεριαλιστή», αλλά αναρωτιόμαστε μήπως τέτοιες μεγάλες διαφορές στην κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση των εκάστοτε «σφαιρών επιρροής» είναι ενδεικτικές και της πραγματικής «ιμπεριαλιστικότητας» της κάθε χώρας!.. Βλέπετε, δεν αρκεί η πολιτική επιρροή μιας ισχυρότερης χώρας επί μίας άλλης, διότι, στον σύγχρονο καπιταλισμό, απαιτούνται και τα ανάλογα τεχνολογικά, χρηματοπιστωτικά, θεσμικά κοκ εργαλεία για να τύχει πραγματικά μια χώρα της στυγνής εκμετάλλευσης που επιφυλάσσει ο σύγχρονος …υπαρκτός ιμπεριαλισμός στις σφαίρες επιρροής του…

Διονύσης Περδίκης

 

 

[1] Παραθέτουμε από το Kolesnikov A. (2020). Λευκορώσικα «σημεία αναστολής». antapocrisis.gr:

«Εν αντιθέσει με την πλειοψηφία των γειτόνων της, η Λευκορωσία διατήρησε ένα σημαντικό μέρος του βιομηχανικού και αγροτικού της δυναμικού, το οποίο της έλαχε κατά τη σοβιετική εποχή. Οι φιλελεύθεροι κριτικοί του λευκορωσικού καθεστώτος υποστηρίζουν λοιπόν ότι δεν πρόκειται για ορθό καπιταλισμό αλλά, δυστυχώς για εκείνους, ο ορθός καπιταλισμός υπάρχει μόνο στα βιβλία της Άυν Ραντ. Ίσως οι λευκορωσικές επιχειρήσεις και τα κολχόζ να είναι «ελλειμματικά και αναποτελεσματικά» αλλά οι γείτονες τους, οι οποίοι επίσης διέθεταν εργοστάσια ή κολχόζ, συνήθως μπορούν να επιδείξουν μόνο «αποτελεσματικά» ερείπια, χωράφια καλυμμένα με χορτάρια και ναρκωμένο πληθυσμό.

Στην διακαώς λατινοαμερικανοποιημένη ανατολική Ευρώπη η Λευκορωσία μοιάζει κάπως με την Παραγουάη της εποχής του Χοσέ Γκασπάρ ντε Φρανσία και των κληρονόμων του από την οικογένεια Λόπεζ – όταν η χώρα αυτή διέφερε ριζικά στο φόντο των γειτόνων της, οι οποίοι είχαν τεθεί σε καθεστώς ημιαποικίας και αγορών κατανάλωσης για τις κυρίαρχες καπιταλιστικές μητροπόλεις.

Φυσικά θα ήταν αφελές να περιορίσουμε το λευκορωσικό φαινόμενο στη ζωηρή φιγούρα του Αλεξάντρ Γκριγκόριεβιτς Λουκασένκο. Επιπλέον κατά τους σοβιετικούς χρόνους η Λευκορωσία θεωρούνταν βασικό βιομηχανικό κέντρο και η εξάλειψη τη βιομηχανίας της συνάντησε την εχθρότητα όχι μόνο των ευρέων στρωμάτων του πληθυσμού του νέου κράτους αλλά και πολλών εκπροσώπων της γραφειοκρατίας του. Αυτοί ακριβώς ήθελαν να λάβουν μερίδιο από τις ενεργές παραγωγικές επιχειρήσεις και δεν επιθυμούσαν να ξεπουλήσουν τις μηχανές τους για άχρηστα μέταλλα, ανοίγοντας κατόπιν τούτου φτερά για τις Κανάριες Νήσους.»

 

Ουκρανία: παγιδευμένη σε εμπόλεμη ζώνη

 

του Michael Roberts

 

Καθώς τα τύμπανα του πολέμου ηχούν για την Ουκρανία, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία της και το βιοτικό επίπεδο των 44 εκατομμυρίων κατοίκων της, είτε ο πόλεμος αποφευχθεί είτε όχι; Έχω αναφερθεί στην Ουκρανία αρκετές φορές στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της έντονης οικονομικής κρίσης που βίωσε η χώρα το 2013-14 με αποκορύφωμα την κατάρρευση της εν ενεργεία κυβέρνησης, την εξέγερση του Μαϊντάν και τελικά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας και των κυρίως ρωσόφωνων ανατολικών επαρχιών.  Η κατάσταση τότε ήταν τραγική για τον λαό. Βελτιώθηκε λίγο για ένα διάστημα, αλλά η οικονομική ανάπτυξη παραμένει σχετικά χαμηλή και το βιοτικό επίπεδο στην καλύτερη περίπτωση έχει μείνει στάσιμο. Οι μέσοι πραγματικοί μισθοί δεν έχουν αυξηθεί εδώ και 12 χρόνια και κατέρρευσαν σοβαρά μετά την κρίση του 2014.

Η Ουκρανία επλήγη περισσότερο από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τη “θεραπεία-σοκ” της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην Ανατολική Ευρώπη και την ίδια τη Ρωσία.  Όλοι οι πρώην σοβιετικοί δορυφόροι χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να ανακτήσουν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και το εισοδηματικό επίπεδο, αλλά στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν επανήλθε ποτέ στο επίπεδο του 1990. Οι επιδόσεις της Ουκρανίας μεταξύ 1990 και 2017 δεν ήταν απλώς χειρότερες από τις ευρωπαϊκές γειτονικές χώρες. Ήταν η πέμπτη χειρότερη σε ολόκληρο τον κόσμο. Μεταξύ 1990 και 2017 υπήρχαν μόνο 18 χώρες με σωρευτική ύφεση και ακόμη και σε αυτή την μικρή ομάδα, οι επιδόσεις της Ουκρανίας την τοποθετούν στο τελευταίο τρίτο μαζί με τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Μπουρούντι και την Υεμένη.

Στην κρίση χρέους και νομισμάτων του 2014, η Ουκρανία σώθηκε από την πλήρη κατάρρευση χάρη σε τρία πράγματα: πρώτον, αθέτησε το χρέος της προς τη Ρωσία, το οποίο (παρά τη μεγάλη προσπάθεια) η Ρωσία δεν έχει καταφέρει να ανακτήσει μέχρι στιγμής. Δεύτερον, οι κυβερνήσεις μετά το Μαϊντάν ενεπλάκησαν σε σειρά διασώσεων από το ΔΝΤ και τρίτον, το τίμημα του οποίου ήταν ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας στις δημόσιες υπηρεσίες και στη στήριξη της κοινωνικής πρόνοιας. Η Ουκρανία οφείλει στη Ρωσία 3 δισεκατομμύρια δολάρια, ή περισσότερο από το 10% των συναλλαγματικών της αποθεμάτων και, εάν πληρωθεί, θα υπερδιπλασιάσει το κενό εξωτερικής χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Το κενό αυτό καλύπτεται επί του παρόντος από κεφάλαια του ΔΝΤ, ενώ η Ουκρανία “διαπραγματεύεται” με τη Ρωσία για μια “αναδιάρθρωση του χρέους”, με τη μεσολάβηση υποτίθεται της Γερμανίας. Η Ουκρανία, σπάζοντας τη ρωσική επιρροή από το 2014, επέλεξε ή αναγκάστηκε να βασιστεί στη “Δύση” και στην πίστωση του ΔΝΤ για να στηρίξει το νόμισμά της και να ελπίζει σε κάποια οικονομική βελτίωση.

Οι ελεημοσύνες του ΔΝΤ συνεχίζονται. Η τελευταία είναι μια συμφωνία για την παράταση δανείων μέχρι το 2022 ύψους 700 εκατ. δολαρίων από μια συνολική “συμφωνία stand-by” του ΔΝΤ ύψους 5 δισ. δολαρίων.  Για τα χρήματα αυτά, η Ουκρανία “πρέπει να διατηρήσει το χρέος της ‘βιώσιμο’, να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, να επαναφέρει τον πληθωρισμό στο επιθυμητό εύρος και να αντιμετωπίσει τη διαφθορά”. Έτσι, πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα λιτότητας στις δημόσιες δαπάνες, η κεντρική τράπεζα πρέπει να ενεργήσει προς το συμφέρον των ξένων οφειλετών και να μην επιτρέψει την υπερβολική υποτίμηση του νομίσματος και να διατηρήσει τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα χωρίς την παρέμβαση της κυβέρνησης· ενώ πρέπει να ελεγχθεί η ανεξέλεγκτη διαφθορά στην κυβέρνηση των Ουκρανών ολιγαρχών (βλ. την έκθεση του ΔΝΤ για την συμφωνία stand–by του Νοεμβρίου του 2021).

Μέτρα λιτότητας έχουν εφαρμοστεί από διάφορες κυβερνήσεις τα τελευταία δέκα χρόνια. Η τρέχουσα δέσμη μέτρων του ΔΝΤ απαιτεί αύξηση της φορολογίας που ισοδυναμεί με 0,5% του ετήσιου ΑΕΠ, αυξημένες συνταξιοδοτικές εισφορές και αυξήσεις στα τιμολόγια ενέργειας. Όλα αυτά τα μέτρα θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση των δαπανών πρόνοιας, από 20% του ΑΕΠ κατά την κρίση του 2014 σε μόλις 13% φέτος.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση πρέπει να αντισταθεί σε οποιαδήποτε αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα για να αντισταθμίσει τα σχεδόν διψήφια ποσοστά πληθωρισμού.

Πάνω απ’ όλα, το ΔΝΤ επιμένει, με την υποστήριξη της τελευταίας μετα-Μαϊντάν κυβέρνησης, να πραγματοποιήσει σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις των τραπεζών και των κρατικών επιχειρήσεων προς όφελος της “αποτελεσματικότητας” και του ελέγχου της “διαφθοράς”. “Οι αρχές παραμένουν προσηλωμένες στη συρρίκνωση του τομέα των κρατικών επιχειρήσεων. Η υιοθέτηση μιας συνολικής πολιτικής για την κρατική ιδιοκτησία θα ήταν ένα βασικό βήμα. Τελικά, η επιχειρηματικοποίηση και η συνακόλουθη βελτίωση των επιδόσεων των μη στρατηγικών κρατικών επιχειρήσεων θα πρέπει να οδηγήσει στην επιτυχή ιδιωτικοποίησή τους. Οι προετοιμασίες βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη για την εκτέλεση της στρατηγικής των αρχών για τη μείωση της κρατικής ιδιοκτησίας στον τραπεζικό τομέα. Επικαιροποιημένη τον Αύγουστο του 2020, η στρατηγική προβλέπει τη μείωση της κρατικής ιδιοκτησίας σε ποσοστό κάτω του 25% του καθαρού ενεργητικού του τραπεζικού τομέα έως το 2025”.

Η πιο σημαντική ήταν η κίνηση για την ιδιωτικοποίηση των ιδιοκτησιών γης. Στην Ουκρανία βρίσκεται το ένα τέταρτο της γόνιμης “μαύρης γης” (Chernozem) στον πλανήτη. Είναι ήδη ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιέλαιου στον κόσμο και ο τέταρτος μεγαλύτερος παραγωγός καλαμποκιού. Μαζί με τη σόγια, ο ηλίανθος και το καλαμπόκι συγκαταλέγονται στις κύριες καλλιέργειες που καλλιεργούνται στη ζώνη ηλίανθου, η οποία εκτείνεται από το Χάρκοβο στα ανατολικά έως την περιοχή Ternopil στα δυτικά.

Αλλά η αγροτική παραγωγικότητα είναι χαμηλή. Το 2014 η γεωργική προστιθέμενη αξία ανά εκτάριο ήταν $413 στην Ουκρανία σε σύγκριση με $1.142 στην Πολωνία, $1.507 στη Γερμανία και $2.444 στη Γαλλία. Η γη είναι εξαιρετικά πολωμένη μεταξύ ενός μικρού εργατικού δυναμικού σε μεγάλες μηχανοποιημένες εμπορικές εκμεταλλεύσεις και της μάζας των αγροτών που καλλιεργούν μικρά αγροτεμάχια. Περίπου το 30% του πληθυσμού εξακολουθεί να ζει σε αγροτικές περιοχές και η γεωργία παρέχει απασχόληση σε περισσότερο από το 14% του εργατικού δυναμικού. Ένα από τα μεγάλα αιτήματα των δυτικών συμβούλων προς την Ουκρανία τα τελευταία χρόνια είναι ότι θα πρέπει να “απελευθερώσει” την αγορά γης ώστε να απελευθερωθεί “μια δυναμική ευημερούσας ανάπτυξης”. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι μια τέτοια απελευθέρωση θα προσέθετε 0,6-1,2% στην ετήσια αύξηση του ΑΕΠ, ανάλογα με το αν η κυβέρνηση θα επέτρεπε τόσο την ξένη όσο και την εθνική ιδιοκτησία γης.

Η κυβέρνηση αντιστέκεται στο να επιτρέψει στους ξένους να αγοράσουν γη. Αλλά το 2024, τα ουκρανικά νομικά πρόσωπα θα πληρούν τις προϋποθέσεις για συναλλαγές που αφορούν έως και 10.000 εκτάρια και θα ισχύουν για μια γεωργική έκταση 42,7 εκατομμυρίων εκταρίων (103 εκατομμύρια στρέμματα). Αυτό ισοδυναμεί με ολόκληρη την έκταση της πολιτείας της Καλιφόρνια ή με ολόκληρη την Ιταλία! Η Παγκόσμια Τράπεζα είναι ενθουσιασμένη με αυτό το άνοιγμα της βασικής βιομηχανίας της Ουκρανίας στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις: “Πρόκειται χωρίς υπερβολή για ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο κατέστη δυνατό χάρη στην ηγεσία του προέδρου της Ουκρανίας, τη βούληση του κοινοβουλίου και τη σκληρή δουλειά της κυβέρνησης”. Έτσι, η Ουκρανία σχεδιάζει να ανοίξει ακόμη περισσότερο την οικονομία της στο κεφάλαιο, ιδίως στο ξένο κεφάλαιο, με την ελπίδα ότι αυτό θα προσφέρει ταχύτερη ανάπτυξη και ευημερία.

Αλλά αυτή είναι μόνο η ελπίδα. Η τρέχουσα ετήσια οικονομική ανάπτυξη προβλέπεται αισιόδοξα να ανέλθει στο 4% κάθε χρόνο, ενώ ο πληθωρισμός θα παραμείνει στο 8-10% ετησίως. Η ανεργία παραμένει επίμονα υψηλή (10%), ενώ οι επιχειρηματικές επενδύσεις πέφτουν απότομα (μείωση 40%). Αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό για μια καπιταλιστική έκρηξη. Οι επενδύσεις κεφαλαίου είναι χαμηλές επειδή η κερδοφορία του κεφαλαίου είναι πολύ χαμηλή.

Ίσως τα πλούτη που θα αποκτηθούν από την ιδιωτικοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων και της γης να αποφέρουν κέρδη σε κάποιους καπιταλιστές, πιθανότατα κυρίως ξένους επενδυτές. Αλλά τα περισσότερα από τα κέρδη θα εξαφανιστούν μάλλον, καθώς η διαφθορά παραμένει ανεξέλεγκτη. Το ΔΝΤ παραδέχεται ότι αν δεν μειωθεί η διαφθορά, δεν θα υπάρξει ανάκαμψη και η Ουκρανία δεν θα φτάσει τους υπόλοιπους δυτικούς γείτονές της.

Επισήμως, ο συντελεστής gini της Ουκρανίας για την ανισότητα του εισοδήματος είναι ο χαμηλότερος στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η Ουκρανία είναι τόσο φτωχή: δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου μεσαία τάξη και οι πολύ πλούσιοι κρύβουν το εισόδημα και τον πλούτο τους, πληρώνοντας ελάχιστους ή καθόλου φόρους. Η “παραοικονομία” είναι πολύ μεγάλη, έτσι ώστε το κορυφαίο 10% να έχει πλούτο και εισόδημα 40 φορές μεγαλύτερο από τους φτωχότερους Ουκρανούς. Η τρέχουσα Παγκόσμια Έκθεση για την Ευτυχία τοποθετεί την Ουκρανία στην 111η θέση μεταξύ 150 χωρών, κάτω από πολλές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.

Και η σύγκρουση με τη Ρωσία έχει τεράστιο κόστος. Σύμφωνα με το Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρηματικών Ερευνών (CEDR), η απώλεια του ΑΕΠ ανέρχεται σε 280 δισ. δολάρια για έξι χρόνια, από το 2014 έως το 2020, ή 40 δισ. δολάρια ετησίως. Η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας έχει οδηγήσει σε απώλειες έως και 8,3 δισ. δολάρια ετησίως για την Ουκρανία, ενώ η συνεχιζόμενη σύγκρουση στο Ντονμπάς κοστίζει στην ουκρανική οικονομία έως και 14,6 δισ. δολάρια ετησίως. Οι συνολικές απώλειες μόνο από αυτές τις δύο καταλήψεις, από το 2014 και μετά, ανέρχονται σε 102 δισ. δολάρια. Το CEDR αναφέρει ότι η σύγκρουση είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ουκρανική οικονομία, μεταξύ άλλων μειώνοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών στη χώρα. Αυτό – με τη σειρά του – οδήγησε σε απώλειες ύψους 72 δισεκατομμυρίων δολαρίων· 10,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Η σταθερή μείωση των εξαγωγών είχε ως αποτέλεσμα συνολικές απώλειες για την Ουκρανία έως και 162 δισ. δολάρια μεταξύ 2014 και 2020. Οι συνολικές απώλειες πάγιων περιουσιακών στοιχείων για την Ουκρανία στην Κριμαία και το Ντονμπάς από την καταστροφή ή τη φθορά περιουσιακών στοιχείων ανέρχονται σε 117 δισ. δολάρια. Το συνολικό ποσό των διαφυγόντων φορολογικών εσόδων για τον προϋπολογισμό της Ουκρανίας για την περίοδο από το 2014 έως το 2020 ανέρχεται σε 48,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και μετά την απόκτηση της επίσημης ανεξαρτησίας της το 1994, ο λαός της Ουκρανίας υπέστη καταστροφές από ολιγάρχες που άρμεξαν τα περιουσιακά στοιχεία και τους πόρους της χώρας, αλλά και από κυβερνήσεις που ταλαντεύονταν μεταξύ της Ρωσίας του Πούτιν και της ΕΕ. Μετά την εξέγερση του Μαϊντάν κατά της διακυβέρνησης της φιλορωσικής κυβέρνησης, οι υπερεθνικιστές στην Ουκρανία κυριάρχησαν στην κυβερνητική πολιτική. Απαιτούν να ενταχθεί η Ουκρανία στην ΕΕ και κυρίως στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να ανακτήσει τα εδάφη που προσάρτησε η Ρωσία.

Η σκληρή ειρωνεία είναι ότι η Γερμανία δεν έχει καμία πρόθεση να επιτρέψει σε μια ασταθή και πολύ φτωχή Ουκρανία να ενταχθεί στην ΕΕ – πάρα πολύς κόπος και κόστος· ενώ ακόμη και οι ΗΠΑ πιθανότατα θα αποτρέψουν την ένταξη της στο ΝΑΤΟ. Με τη σειρά της, η Ρωσία δεν έχει καμία πρόθεση να παραδώσει πίσω τις ρωσόφωνες περιοχές στον έλεγχο του Κιέβου και αντίθετα απαιτεί μόνιμη αυτονομία και συμφωνία ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ.

Οι λεγόμενες συμφωνίες του Μινσκ του 2014-5, που υπογράφηκαν από τις μεγάλες δυνάμεις και από μια προηγούμενη κυβέρνηση της Ουκρανίας, δεν μπορούν να μετριάσουν αυτήν την διαίρεση. Έτσι, οι εθνικιστές του Κιέβου, ενθαρρυμένοι από τις ΗΠΑ, συνεχίζουν να πιέζουν και οι Ρώσοι συνεχίζουν να προετοιμάζονται για μια πιθανή εισβολή για να εξαναγκάσουν μια συμφωνία για τη μόνιμη διαίρεση της χώρας. Η Ουκρανία είναι παγιδευμένη ανάμεσα στα συμφέροντα του δυτικού ιμπεριαλισμού και του ρωσικού πελατειακού καπιταλισμού.